آیین سده و پخت کُماچ چوپانی در جیرفت

واژه سده از ریشه ست در زبان پهلوی آمده و به معنای عدد صد است.

هنگامی که ایرانیان، سال را به دو فصل تابستان و زمستان، تقسیم کرده بودند، از آغاز فروردین تا پایان مهرماه هر سال را تابستان می گفتند و از اول آبان ماه تا پایان اسفند را زمستان می نامیدند.

آنان هنگامی که 100 روز از زمستان و از شروع ماه آبان می گذشت و روز دهم بهمن فرا می رسید، آن را سده می نامیدند و جشن می گرفتند.

روایتی که به جشن سده در تاریخ ایران باستان نسبت می دهند، ماجرای پیداش آتش توسط هوشنگ، شاه پیشدادی است که شرح آن در شاهنامه فردوسی به روشنی و رسایی آمده است.

این جشن کماکان بعد از اسلام هم در برخی از شهرها و آبادی های ایران برگزار می شود.

در روستای تاج آباد بخش اسماعیلیه جیرفت نیز این جشن هر ساله برگزار می شود.

مادربزرگی از اهالی روستا می گفت، آیین سده سوزی در سه شب برگزار می شد، در شب های نهم و دهم و یازدهم بهمن ماه، شب اول مخصوص اربابان، شب دوم از آنِ چوپانان و شب سوم مخصوص زرتشتیان بود.

در شب دهم بهمن همه اهالی روستا جمع می شدند و دور خانه ها می چرخیدند و درِ تک تک خانه ها را می زدند و این اشعار می خواندند سده سده سلطانی، چهل کُنده بسوزان و هل هله شو در اومد، پنبه و سله اومد و صاحب خانه ها هم نان و خرما و بیشتر آرد به آنها می دهند برای پخت کُماچ آتشی (شیرینی