آیا انسان واقعا «اختیار» دارد؟

در فلسفه اسپینوزا فقط و فقط یک موجود هست که واقعا دارای اختیار و آزادی است و آن هم خداوند است.

اما انسان ها چه؟ اختیار و آزادی آن ها در این است که بپذیرند مختار نیستند.

- پیش از پرداختن به مفهوم آزادی یا اختیار، لازم است خیلی خلاصه تفسیر متافیزیکی اسپینوزا از جهان را که در کتاب اخلاق او بیان شده، ترسیم کنیم.

سه مفهوم مورد نیاز است: جوهر، صفات و حالات.

    جوهر به یک موجود قائم به ذات و مستقل اشاره دارد که جز خود مستلزم چیز دیگری برای وجودش نیست.

جوهر ذات زیربنایی هر چیزیست و بنابراین نامتناهی و ابدی است.

اسپینوزا از این امر به عنوان خدا یا طبیعت یاد خواهد کرد و آن را به اصطلاح لاتین causa sui می نامد.

  صفات، کیفیات جوهر هستند.

صفات در واقع حالات گوناگون جوهر هستند که تعدادشان هم نامتناهی است.

اما از نظر اسپینوزا انسان ها تنها دو مورد از این صفات را می شناسند: فکر و امتداد.

  علاقه مندان به دکارت ممکن است Res cogitans (اندیشه) و Res extensa (امتداد) او را به یاد بیاورند.

اما برخلاف آنچه در فلسفه دکارت گفته می شد، برای اسپینوزا این دو صت از هم منفک نیستند بلکه در حقیقت حالات گوناگون یک جوهر (یعنی خدا) هستند؛ بنابراین، اسپینوزا نیازی به این نداشت که خودش را برای تعیین شیوه ارتباط نفس و بدن به زحمت بیاندازد.