«بوستان کسمایی» امروز، باغ چای دیروز

شاخصه رشت قدیم، وجود باغ های بزرگی بود که در طول زمان از بین رفته و در خدمت ساخت و ساز قرار گرفته است.

بوستان کسمایی در محله صفاری رشت،بخشی از باغ چای محمدخان کسمایی بود.

- مهمترین ویژگی رشت تا اواخر دوره قاجار، وجود باغ های متعددی بود که خانه های مسکونی را در دل خود جای می داد.

باغ هایی که ردپای آنها را می توان در سفرنامه های مستشرقین خواند.

ویلیام هولمز در سال 1844 میلادی و در زمان محمد شاه قاجار از سواحل کاسپین دیدن می کند.

توصیف او از مسیر حرکت بندرانزلی به سمت رشت اینگونه است: در هنگام ورود به رشت به واسطه انبوه درختان چیزی از آن نمی دیدیم محل سکونت وی هم در یک باغ کوچک پرتقال بود.

وی حتی نکته ای از تخریب جنگل های اطراف رشت به دست روس ها می نویسد: این شهر در جلگه ای واقع شده که در حدود یکصد سال قبل به وسیله روس ها، از ساحل دریا تا فاصله پانزده مایل به سمت داخل جلگه، از درخت و جنگل پاک شده است اما پس از آن، با انبوهی از تمشک های جنگلی، توسکاهای کوتاه و درختان جوان جنگلی پوشیده شده است.

خانه ها، این جا و آن جا در میان پوشش گیاهی پراکنده اند و در آن واحد تنها ده – تا دوازده تایشان قابل رویت است.

در قدیمی ترین نقشه شهر رشت- که در دوره ناصرالدین شاه کشیده شده- رشت به صورت خطی از شرق به غرب بین دوروخانه زرجوب و گوهر رود توسعه یافته است.