جهان امروز و حرکت به سوی چرخش پارادایمی

دکتر عبدالله آلبوغبیش .

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی - جهان امروز عرصه تحولات و رخدادهای شتابناکی است و هرچند در آغاز هر کدام از دهه های اخیر قرن جاری رخدادی شاخص سربرآورده است (وقایع 11 سپتامبر در 2001، انقلاب ها و جنگ ها در جهان عرب در 2011، اوج گرفتن کووید 19 در 2021) اما به نظر می رسد در دهه های یاد شده کمتر با این همه رویداد و وقایع پیاپی در سطوح مختلف فکری، علمی، تکنولوژیک، سیاسی و اجتماعی مواجه بوده ایم.

تحولات جاری در جهان معاصر می تواند نشان از نوعی حرکت به سوی یک نوع چرخش پارادایمی باشد.

مفهوم چرخش پارادایمی (Paradigm Shift) در شمار مفاهیمی است که بر انتقال و گذار از یک پارادایم یا یک گفتمان فلسفی و اندیشگانی و علمی به سوی پارادایمی دیگر دلالت می کند.

این مفهوم هرچند در ابتدا از سوی توماس کوهن در عرصه علوم طبیعی و نیز فلسفی پیش کشیده شد اما در دیگر حوزه های معرفتی و اجتماعی نیز رواج و روایی دارد.

سمیر عُکاشه استاد فلسفه علم دانشگاه بریستول انگلستان در اثر خود با عنوان فلسفه علم؛ درآمدی بسیار کوتاه ضمن تشریح این مفهوم، اشاره می کند که هر پارادایم بر مبنای اصول، مبانی و اندیشه هایی مشخص شکل می گیرد و در نتیجه، به مانند یک گفتمان حاکم عمل می کند که به واسطه آن هستی و پدیده های جهان تفسیر و ادراک می شود و نوعی جهان بینی بر مبنای آن