استخوان بافت زنده ای است که از دو لایه داخلی و خارجی تشکیل شده و هنگامی که فضای مابین شبکه ها یعنی لایه داخلی به علت افزایش تخریب بافت استخوانی و فقدان جایگزینی آن به طور کامل بزرگ شوند به آن پوکی استخوان گفته می شود.
- دکتر پیام فرحبخش، پزشک و متخصص تغذیه بالینی می گوید: استخوان های ما بافت پایه ای شامل ترکیباتی مانندها دارند که بر آنها بلورهایی از هیدروکسی آپاتیت که حاوی کلسیم است قرار می گیرد که باعث استحکام بافت استخوان می شوند.
عوامل متعددی از جمله نداشتن تحرک کافی و تغذیه ناسالم بر آسیب پذیری استخوان ها تاثیر گذارند و باعث می شوند استخوان ها نتوانند بافت اصلی خود را به خوبی حفظ کنند.
در نتیجه باعث بروز بیماری های استخوان از جمله پوکی استخوان خواهند شد.
به گفته فرحبخش، داشتن فعالیت های فیزیکی مناسب از جمله ورزش و نرمش ضربه هایی به استخوان ها وارد می کند که بافت آنها را محکم تر خواهد کرد.
البته گاهی نیز انجام حرکات اشتباه ورزشی خصوصا با دستگاه های مختلف شکستگی های مویی شکلی ایجاد می کند که در طولانی مدت، مشکلات زیادی به دنبال خواهد داشت.
حفظ استحکام استخوان این متخصص تغذیه بالینی می گوید اغلب کلسیم "به عنوان مهم ترین عامل موثر در استحکام استخوان به شمار می رود.
اما میزان دریافت کلسیم هم موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود.
میزان مورد نیاز کلسیم در سنین مختلف متفاوت است.
مثلا کلسیم مورد نیاز نوجوانان معمولا روزانه 1300 میلی گرم است که این میزان در افراد بزرگسال تقریبا به 1000 میلی گرم در روز می رسد.
درحالی که مطالعات در این خصوص نشان می دهد افراد تقریبا 500 میلی گرم با میزان مورد نیاز بدنشان فاصله دارند و کمتر از میزان لازم را دریافت می کنند.
چگونگی دریافت کلسیم فرحبخش می گوید معمولا شیر و لبنیات به عنوان منابع خوب کلسیم شناخته می شوند.
اما میزان مجاز مصرف کلسیم به عوامل متختلفی از جمله سن و جنس افراد بستگی دارد و در سنین مختلف، تفاوت خواهد بود.
مکمل های کلسیم به شکل کربنات کلسیم هستند.
کسانی هم که مشکلات گوارشی دارند بهتر است از مکمل های سیترات کلسیم استفاده کنند.
بهترین زمان خوردن کلسیم نیز مصرف آن همراه با غذا یا بعد از آن است.
چون شرایط اسیدیته معده برای جذب کلسیم فراهم تر است.
البته مصرف زیاد کلسیم هم خطراتی به دنبال دارد.
یعنی ممکن است باعث ابتلا به سنگ کلیه یا مجاری ادرارشود.
همچنین می تواند باعث بالا رفتن بیش از حد کلسیم خون و ابتلا به یبوست شود و اختلالاتی در جذب املاح دیگر مانند آهن به دنبال داشته باشد.
دریافت ویتامین ویتامین D با توجه به اینکه نیاز به ویتامین D "در حضور کلسیم افزایش پیدا می کند و اغلب افراد نیز با کمبود آن مواجه هستند، مصرف همزمان کلسیم با ویتامین D گزینه بسیار خوبی خواهد بود.
منبع اصلی دریافت ویتامین دی نور آفتاب است.
بنابراین توصیه می شود افراد روزانه 20 تا 30 دقیقه در معرض تابش مستقیم نور آفتاب قرار بگیرند.
ویتامین K و A هم در سلامت و رشد و بقای بافت استخوانی استخوان های ما بسیار موثراست.
چون با پروتیین های بافت پایه استخوان در ارتباط است.
فسفر فرحبخش می گوید نسبت دریافت کلسیم و فسفر "باید یک به یک باشد که اگر این نسبت به هم بخورد جذب کلسیم به خوبی انجام نخواهد شد.
مهم ترین منبع دریافت فسفر؛ نوشابه هاو نوشیدنی های گازدار هستند که مصرف زیاد آنها باعث جذب کمتر کلسیم می شود.
آهن به گفته این متخصص تغذیه بالینی، بر اثر کاهش مواد معدنی رسوب کرده در بستر بافت استخوانی به وجود می آید.
در واقع وقتی کلسیم رسوب می کند، حالت استخوانی شکل به آن می دهد.
اما با کاهش کلسیم، چگالی یا دانسیته استخوان هم کمتر می شود و به تدریج پوکی استخوان به وجود می آید.
معمولا وقتی فردی به این بیماری پوکی استخوان مبتلا می شود، با مصرف کلسیم می تواند جلوی پیشرفت بیشتر بیماری را بگیرد.
اما نمی توان آن را کاملا درمان کردیا به نوعی به شکل قبل درآورد.
در واقع فقط می توان مانع ار پیشروی آن شد.
تشخیص پوکی استخوان به گفته این پزشک، راه های زیادی برای تشخیص پوکی استخوان وجود دارد که یکی از آنها رادیولوژی است.
یعنی بررسی نواحی گردن، استخوان ران و مهره های کمر و لگن با دو حالت معیار یعنی در مقایسه با افراد همسن خود می توان میانگین خاصی برای آن در نظر گرفت که اگر کمتر از آن باشد می توان گفت شخص به پوکی استخوان مبتلا شده است.
عوامل موثر در پوکی استخوان از مهم ترین عوامل ایجاد پوکی استخوان می توان به تغذیه، سبک زندگی اشتباه و نداشتن تحرک کافی و همچنین کمبود کمبود ویتامین ها، املاح و نور آفتاب را می توان به عنوان مهم ترین عوامل بروز پوکی استخوان دانست.
علائم و نشانه های پوکی استخوان به گفته فرحبخش، پوکی استخوان به دلیل کاهش چگالی استخوان معمولا با درد همراه است.
چون به تدریج تحمل وزن فرد برای استخوان ها سخت می شود.
بنابراین فرد در ناحیه پاها و استخوان ها احساس ضعف می کند.
باتوجه به اینکه زنان کمتر از مردان در معرض نور آفتاب قرار می گیرند، کلسیم کمتری هم دریافت می کنند.
بنابراین احتمال ابتلای آنها نیز به پوکی استخوان بیشتر خواهد شد.
به علاوه، میزان ترشح هورمون ها هم در ابتلای آنها به پوکی استخوان تاثیر گذار است.
به همین خاطر همزمان بادر تغذیه نقش مهمی دارد و به همه افراد توصیه می شود.
اما توجه داشته باشیم دریافت زیاد آن هم معمولا با جذب کلسیم تداخل پیدا می کند و مانع جذب آن خواهد شد.
بنابراین گیاهخواران مطلق مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند.
چون مصرف زیاد فیبر باعث دفع کلسیم خواهد شد.
همچنین مصرف بیش از حدکافیین"، احتمال ابتلا به پوکی استخوان را بیشتر خواهد کرد.
بنابراین افرادی که روزانه بیش از پنج فنجان قهوه یا نسکافه استفاده می کنند بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار می گیرند.
به گفته این متخصص تغذیه، مصرف بیش از حد سدیم باعث دفع کلسیم می شود چون ترشح کلسیم از کلیه ها افزایش پیدا می کند.
بنابراین کسانی که زیاد نمک مصرف می کنند علاوه بر مشکلات فشار خون و بیماری های قلبی یا اختلالات کلیوی به شدت مستعد ابتلا به پوکی استخوان هم هستند.
کلید واژه ها: استخوان - پوکی استخوان - بافت - بافت استخوان - هیدروکسی آپاتیت - شوند - پوکی - تغذیه ناسالم - داخلی - تغذیه - ورزش و نرمش - آسیب پذیری - لایه - استخوانی - آسیب - هایی - استحکام - بالینی - فعالیت - ناسالم - افزایش - بیماری - فیزیکی - کلسیم - مناسب - تشکیل - خارجی - متخصص - تاثیر - خاموش
