اوکراین، کیسینجر و جورج سوروس؛ ریشه اختلاف کجاست؟

جورج سوروس برای قدرت روسیه احترامی قائل نیست و از اتخاذ رویکردی دفاع می کند که هدفش "شکست پوتین" است؛ برخلاف کیسینجر که برای قدرت چینِ احترام قائل است.

- جورج سوروس برای قدرت روسیه احترامی قائل نیست و از اتخاذ رویکردی دفاع می کند که هدفش "شکست پوتین" است؛ برخلاف کیسینجر که برای قدرت چینِ احترام قائل است.

عصرایران ؛ هومان دوراندیش - نود روز از آغاز حمله نظامی اوکراین" گذشته و طی این مدت معلوم شده که ارتش روسیه فاقد توان لازم برای تصرف کل اوکراین و یا حتی کی یف است.

روس ها بخشی از شرق اوکراین را در اختیار گرفته اند و اکنون به آتش بس روی خوش نشان می دهند ولی دولت اوکراین طبیعتا نمی تواند به از دست رفتن بخش شرقی این کشور رضایت دهد چراکه این کار مایه بدنامی این دولت در تاریخ اوکراین خواهد شد.

هنری کسینجر، وزیر خارجه پیشین ایالات متحده آمریکا، روز دوشنبه در اجلاس داووس پیشنهاد کرد که اوکراین به واگذاری اراضی شرقی اش به روسیه رضایت دهد تا جنگ خاتمه یابد.

کیسینجر در این اجلاس گفت: به لحاظ ایده آل، نقطه تعیین کننده و حد فاصل باید بازگشت به وضعیت پیشین باشد.

دنبال کردن جنگ فراتر از آن مرحله، درباره آزادسازی اوکراین نخواهد بود، بلکه به معنای جنگ جدیدی علیه خود روسیه است.

برای غرب مرگبار خواهد بود که در حال وهوای همین لحظه غرق شود و موقعیت و قدرت روسیه در اروپا را به دست فراموشی بسپارد.

روسیه برای بیش از چهار قرن بخش اساسی اروپا بوده و رهبران اروپایی نباید از روابط بلندمدت غافل شوند چون در غیر این صورت خطر قرار دادن روسیه در یک اتحاد دائمی با چین را ایجاد می کنند.

وی نهایتا افزود: امیدوارم اوکراینی ها شجاعتی را که به نمایش گذاشته اند، با خِرد همراه کنند.

نظرات کیسینجر در حالی مطرح شد که ولادیمیر زلنسکی رییس جمهوری اوکراین در سخنرانی خود برای گشایش اجلاس داووس گفته بود: اگر اجازه داده شود که حمله روسیه به اوکراین همین طور بی پاسخ بماند، بار دیگر نیروی بیرحم بر جهان حاکمیت خواهد کرد.

اما یک روز بعد از سخنان کیسینجر، جرج سوروس سرمایه دار مشهور آمریکایی در همین اجلاس داووس گفت: جنگ اوکراین بخشی از مبارزه گسترده بین جوامع باز غربی و جوامع بسته شرقی است و بهترین و شاید تنها راه برای حفظ تمدن ما شکست دادن پوتین در سریع ترین زمان ممکن است.

جرج سوروس اعلام آمادگی روسیه برای آتش بس را ناشی از شکست های این کشور در جنگ اوکراین دانست.

اگر عجالتا از سخنان زلنسکی بگذریم و عذر او را در رویکردی پرشور و احساساتی به جنگ با دشمن خارجی موجه بدانیم، تفاوت نگاه کیسینجر و سوروس به مسئله و نتیجه جنگ اوکراین، ناشی از این است که هنری کیسینجر یک واقع گرای کلاسیک است که موازنه قدرت در نظام بین الملل را برای حفظ ثبات در این نظام مهم می داند.

کیسینجر البته مخالف ارزش های دموکراتیک نیست ولی اصراری هم ندارد که این ارزش ها با فشار جهان غرب در کشورهای توتالیتر یا اقتدارگرا تحقق یابند.

کیسینجر سیاست بین الملل را در قالب دو مدل باثبات و انقلابی تشریح می کند.

به نظر او نظام بین الملل انقلابی، نظامی است که در آن یک قدرت نظامی مهم از وضع موجود عمیقا ناراضی و در پی دگرگون کردن آن است.

نظام باثبات هم نظامی است که بازیگران عمده اش آن را مشروع می دانند و قواعد حفظ آن را رعایت می کنند.

البته کیسینجر چون واقع گرا است، منازعه را امری محتوم می داند و معتقد است منازعه در نظام بین الملل باثبات هم رخ می دهد اما شدت آن در حدی نیست که منجر به تغییر نظام شود.

کیسینجر با تزریق ایدئولوژی به سیاست بین الملل مخالف است و دیپلماسی را راه حفظ مناسبات و ثبات بین المللی می داند.

او توان نظامی، میل به بقای ملی و اراده هدایت عقلایی منابع برای کسب منافع ملی در عین حفظ ثبات بین المللی را بسیار مهم می داند و معتقد است هر چه منافع بازیگران در چارچوب نظام بین الملل موجود بیشتر حفظ شود، تلاش آن ها برای حفظ این نظام بیشتر خواهد بود.

هنری کیسینجر بر اساس چنین نگاهی مذاکرات مربوط به محدودسازی سلاح های استراتژیک میان آمریکا و شوروی را به سرانجامی قابل قبول رساند (پیمان سالت) و رابطه آمریکا و چین را با اجرای "دیپلماسی پینگ پنگ" در 1972 برقرار کرد و با مشارکت له دوک تو، ارتشبد ویتنامی، به بحران ویتنام پایان داد و جایزه نوبل صلح را مشترکاً با له دوک تو در 1973 دریافت کرد.

در عرصه سیاست بین الملل، واقع گرایانی مثل هنری کیسینجر برای "قدرت" احترام قائل اند و سیاست داخلی کشورهای غیردموکراتیک را آن قدر مهم نمی دانند که موجب درگیری کشورهای غربی با این کشورها شود.

کیسینجر دفاع از ارزش های دموکراتیک در کشورهای غیردموکراتیک را، اگر قرار باشد به از دست رفتن ثبات نظام بین الملل منتهی شود، رد می کند.

اما جورج سوروس لیبرالی ملهم از آرای کارل پوپر است و در سیاست خارجی اهل واقع گرایی نیست.

او برای قدرت، از آن حیث که قدرت است، احترامی قائل نیست و قدرت را در صورتی محترم می داند که در خدمت تحقق و حفظ ارزش های لیبرال دموکراتیک باشد.

به همین دلیل است که جورج سوروس برای قدرت روسیه احترامی قائل نیست و از اتخاذ رویکردی دفاع می کند که هدفش "شکست پوتین" است؛ برخلاف کیسینجر که برای قدرت چینِ دهه 1970 و چین کنونی و نیز روسیه فعلی احترام قائل بوده و از اتخاذ سیاستی نابودگرانه در قبال این قدرت ها دفاع نکرده است.

سوروس به بسط لیبرال دموکراسی در جهان می اندیشد و حذف پوتین را زمینه ساز این امر می داند.

هم از این رو می گوید اگر پوتین را شکست ندهیم تمدن غرب شکست می خورد.

اما کیسینجرِ رئالیست، حرکت در مسیر شکست پوتین را ریسک بزرگی می داند که ممکن است به شکست تمدن غرب و حتی نابودی تمدن روی کره زمین منتهی شود.

زلنسکی طبیعتا نمی خواهد نامش در تاریخ به عنوان رییس جمهوری ثبت شود که شرق اوکراین را به روس ها واگذار کرد.

این بدنامی می تواند ننگی ابدی برای زلنسکی باشد و تمام شجاعت و استواری او در طول این جنگ را زیر سایه خودش محو کند.

اما کیسینجر با بیان این جمله که امیدوارم اوکراینی ها شجاعتی را که به نمایش گذاشته اند، با خِرد همراه کنند ، زلنسکی را دعوت به عقلانیت و نهراسیدن از بدنامی می کند.

انصاف باید داد که در جهان کنونی رضایت دادن به واگذاری بخشی از یک کشور به دشمن خارجی از سوی دولت آن کشور، کار دشواری است.

اینکه زلنسکی و غرب باید به توصیه کیسینجر گوش دهند یا به توصیه جورج سوروس، تصمیم دشواری است.

برخی از منتقدان کیسینجر معتقدند او با برقراری رابطه چین و آمریکا، رشد اقتصادی چین هموار کرده است؛ و به همین دلیل احترام کیسینجر برای قدرت را، فارغ از اینکه آن قدرت چه ماهیتی دارد، رویکرد استراتژیک نادرستی می دانند که نهایتا به زیان توسعه دموکراسی در جهان است.

ولی کیسینجر هم می تواند در دفاع از خودش بگوید که رویکرد او در قبال چین و شوروی مانع وقوع جنگ جهانی و جنگ اتمی شده است و اگر واقع گرایی او نبود، چیزی از تمدن روی کره زمین باقی نمی ماند که حالا بخواهیم درباره دموکراتیک بودن یا نبودنش بحث کنیم.

همچنین کیسینجر می تواند بگوید که با پایان دادن به جنگ ویتنام، به تلفات گسترده کشور ویتنام و ارتش آمریکا در آن جنگ طولانی پایان داده است.

مطابق تحلیل کیسینجر، پوتین و جورج سوروس به دلایل گوناگون مستعد انقلابی کردن وضعیت نظام بین الملل هستند و به همین دلیل پوتین علیرغم مخالفت جهان غرب و سازمان ملل به اوکراین حمله کرد و جورج سوروس هم بر ضرورت شکست پوتین پافشاری می کند و آن را مانع شکست تمدن غرب می داند.

نگارنده دو روز قبل از آغاز جنگ اوکراین نیز در یادداشت "دموکراسی غرب مهم تر از تمامیت ارضی اوکراین است"، نوشت: آمریکا و اتحادیه اروپا نباید برای حفظ تمامیت ارضی یک کشور نیمه دموکراتیک ناپیشرفته، سطح تنش با روسیه را چنان بالا ببرند که کلیت جهان دموکراتیک به سمت جنگ جهانی سوم حرکت کند.

اما رویکرد کیسینجر، برخلاف نظر خودش، ارزش استراتژیک ندارد و جهان غرب همیشه نباید به آن پای بند باشد.

مثلا حفظ تایوان اهمیت اساسی دارد چراکه تایوان در کنار ژاپن و کره جنوبی، جزو معدود "دموکراسی های پیشرفته غیرغربی" است.

در شرق آسیا کشورهای پیشرفته زیادی وجود دارند ولی فقط دو کشور ژاپن و کره جنوبی به علاوه سرزمین تایوان پیشرفت را با دموکراسی گره زده اند.

رویکرد کیسینجر را باید به نحو تاکتیکی به کار برد.

یعنی هر قدرتی شایسته احترام نیست اما هر قدرتی را هم با انگیزه های دموکراسی خواهانه نمی توان در عمل نادیده گرفت و خواستار نابودی اش شد.

کلید واژه ها: اوکراین - جورج سوروس - احترام - کیسینجر - قدرت - روسیه - ایالات متحده - شرق اوکراین - حمله نظامی - وزیر خارجه - ارتش روسیه - دفاع - توان - دولت - خوش نشان - دوشنبه - اختلاف - آتش بس - روس ها - رضایت - تاریخ - گذشته - خارجه - نظامی - پیشین - هومان - اجلاس - کی یف - کشور - ارتش