ساخت پروژه مسکونی در حریم باغ گیاه شناسی تخلف است/ موارد قانونی تهیه و به دادستانی داده شد

رییس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور گفت: موارد قانونی مرتبط با تخلف صورت گرفته درباره ساخت پروژه مسکونی در حریم باغ گیاه شناسی ملی ایران تهیه شده و در اختیار دادستان کل و دستگاه های ذی ربط قرار گرفته است.

- باغ گیاه شناسی ملی ایران از معدود فضاهای بسیار زیبا و ارزشمندی است که با بیش از چهار هزار گونه گیاهی مختلف زنده و سرسبز در بیش از 22 قطعه مختلف در جوار شش دریاچه زیبا و یک هرباریوم حاوی گیاهان خشک شده و یک بانک غنی ژن دارای بذور بیش از چهارهزار و پانصد گونه مختلف و یک موزه دیدنی از حشرات است که امکان بازدید عمومی برای آن نیز فراهم شده است.

باتوجه به تغییر اخیر رییس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور که این باغ ذیل آن نگهداری و مدیریت می شود، فرصتی فراهم شد تا از زبان او به معرفی باغ گیاه شناسی ملی ایران بپردازیم.

علی علیزاده علی آبادی که کار خود را با معاونت و سپس ریاست موسسه تحقیقات آفات و بیماری های جنگل ها و مراتع کشور در سال 1374 شروع کرده است، سابقه ریاست بخش حفاظت و حمایت این موسسه و نیز ریاست سازمان حفظ نباتات کشور را نیز در کارنامه خود دارد.

به منظور آشنایی مردم با باغ گیاه شناسی ملی ایران، تاریخچه مختصری از آن بفرمایید.

این باغ در سال 1347 تأسیس و اساسنامه آن ابلاغ شد.

هدف آن هم عمدتاً آشنا ساختن مردم، دانش آموزان و دانشجویان با گیاهان ایران و جهان بوده است.

البته حدود یک سال بعد قانون تشکیل مؤسسه تحقیقات منابع طبیعی به تصویب مجلس سنای وقت رسید و حدود یک سال پس از آن اساسنامه مؤسسه گیاه شناسی ایران با هدف تعیین خط مشی و تصویب طرح های مربوط به احداث یا تکمیل و تجهیز باغ گیاه شناسی، هرباریوم ملی و بانک ژن در ایران ابلاغ شد.

بنابراین در این سال ها دو نهاد مؤسسه تحقیقات منابع طبیعی کشور و مؤسسه گیاه شناسی ایران، که در حال حاضر تحت عناوین مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور و باغ گیاه شناسی ملی ایران هستند، تشکیل شده است.

چه دلایل و توجیهاتی برای انتخاب این محل برای احداث باغ گیاه شناسی ملی ایرانوجود دارد؟معمولاً باغ های ملی گیاه شناسی دنیا در محل هایی احداث شده اند که اکوسیستم طبیعی آنها جنگلی و پوشیده از درختان و گیاهان گوناگون طبیعی و یا بعضاً دست کاشت بوده اند.

اما از آنجا که پایتخت کشور ما در محلی قرار دارد که زمین های اطراف آن حتی در بخش های شمالی آن (به ویژه اراضی محل باغ گیاه شناسی ملی ایران) از لحاظ جغرافیایی عمدتاً استپی و کوه پایه ای است.

به جز تعداد اندکی گیاهان مرتعی، هیچگونه درخت یا درختچه طبیعی در آن وجود نداشت.

از طرف دیگر، به دلیل ضرورت احداث این باغ گیاه شناسی ملی ایران در جوار پایتخت کشور، برای سهولت بازدید میهمانان خارجی و استفاده بیشتر شهروندان و دانشجویان مقیم تهران (که در آن زمان اکثراً در تهران و حومه آن مشغول تحصیل بودند)، از خدمات آموزشی این باغ، ناچاراً باغ در این محل احداث شد.

متأسفانه نوع خاک این منطقه از لحاظ فیزیکی و عناصر غذایی، سبک و فقیر است و محدودیت های آبی نیز باعث شده است نگهداری و توسعه این باغ چه در زمان شروع احداث و چه در حال حاضر، دشوار و پرهزینه باشد.

البته وسعت پهناور آن، دسترسی به بزرگراه های اصلی، مجاورت با کلانشهرهای تهران و کرج از نقاط قوت این منطقه است و می تواند احداث باغ در این منطقه را توجیه پذیر کند.

نحوه اداره این باغ از ابتدا تا کنون چگونه بوده است؟در ابتدای تشکیل، اداره باغ توسط هیأت امنا که دارای یک رییس و 5 نفر عضو اداره می گردید.

اولین دبیرکل مؤسسه گیاه شناسی ملی ایران، رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور یعنی اسکندر فیروز از سال 1350 تا 1357 بود.

بعد از انقلاب، رییس مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور رأساً مدیریت این مؤسسه و باغ گیاه شناسی ملی ایران را تواماً و به موازات هم عهده دار است.

به عبارت دیگر، هم اکنون باغ های گیاه شناسی کشور اعم از باغ گیاه شناسی ملی ایران و باغ های اقماری آن در شهرهای مختلف مانند نوشهر، کاشان، یزد، لرستان و سایر نقاط کشور، کمابیش تحت مدیریت مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور اداره می شوند.

باغ گیاه شناسی ملی ایران دارای چه مشخصات و ویژگی هایی است؟این باغ با 145 هکتار وسعت، در اراضی جنوبی بلندی های البرز و در ارتفاعی برابر با 1320 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد.

در این باغ بیش از 22 منطقه یا رویشگاه و یا کلکسیون وجود دارد که برخی از آنها براساس رویشگاه های طبیعی ایران طراحی و ساخته شده اند.

رویشگاه های هیرکانی، زاگرس، البرز جنوبی، ایرانی-تورانی، گلخانه جنوب ایران، باغ پیازهای ایرانی و باغ میوه های ایرانی، و برخی دیگر براساس رویشگاه های سایر نقاط دنیا مانند رویشگاه های اروپا، قفقاز، هیمالیا، چین و ژاپن و چمن زارهای آمریکا طراحی شده اند.

برخی از مناطق و کلکسیون ها هم براساس موضوعات مختلف کاری و تخصصی شکل گرفته اند.

قطعات آموزشی و نمایشی، باغ سیستماتیک، باغ گیاهان دارویی و صنعتی، آربراتوم، جنگل و گردشگاه (شاکای)، باغ صخره ای و گیاهان زینتی، باغ رز و چهارباغ ایرانی و همین طور پهن برگان همیشه سبز از این جمله هستند.

در هریک از این قطعات تعداد زیاد و متنوعی از گونه های گیاهی مختلف اعم از درختان، درختچه ها و یا بوته ها به طرز چشم نواز و زیبایی کاشته شده اند که هم از جنبه حفاظت از این گونه های ارزشمند (که برخی از آنها در طبیعت در معرض انقراض قرار دارند) و هم از جنبه آموزشی برای دانش آموزان و دانشجویان علاقمند و هم از جنبه تحقیقاتی برای محققین دانشگاه ها و نیز مؤسسات و مراکز گوناگون تحقیقاتی و هم چنین از جنبه های تفریحی و تفرجی و اُنس با طبیعت، یک ذخیره گاه پرارزش و منحصربه فرد است.

این اثر طبیعی از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال 1395 با شماره 365 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

چالش هایی که در حال حاضر پیش رویباغ گیاه شناسی ملی ایرانقرار دارد؟ با زحمات شبانه روزی همکاران در حال حاضر، باغ با هیچگونه مشکل و یا چالش جدی که "درونزا" باشد مواجه نیست ولی برخی تصمیم های مدیریتی و توسعه ای، که در خارج از مؤسسه گرفته شده باعث نگرانی جدی همکاران من شده است.

تصمیمی که ممکن است به زوال تدریجی و نابودی کامل این باغ منجر شود.

انتخاب و احداث باغ گیاه شناسی ملی ایران در این محل، زمانی صورت گرفته است که اطراف آن با شعاع چندین کیلومتر، مرتع و اراضی طبیعی و یا کشاورزی بوده است.

این موقعیت، مزیتی بود که این منطقه داشت و آنرا مناسب احداث این باغ کرده بود.

وجود پارک جنگلی چیتگر در جوار این باغ همواره قوت قلبی بود برای ما، ازاین منظر که وجود این پارک باعث حفظ سلامت اکولوژیک باغ و عدم نزدیکی واحدهای مسکونی به این باغ شده است.

با افزایش جمعیت و گسترش و توسعه شهر به حومه آن، مسئولین وقت شهرداری 22 با برنامه ریزی برای شهری مناسب، طرح تفصیلی این منطقه را طوری تهیه کرده بودند که بتواند به عنوان الگوی شهری پایدار به لحاظ اکولوژیک، سرمشقی برای سایر مناطق شهری قرار گیرد.

در همین راستا کاربری مسکونی از اراضی حومه این باغ را در شعاعی وسیع و کافی، ممنوع و حومه این باغ را به طور کامل آموزشی-تحقیقاتی و فضای سبز در نظر گرفته بودند تا آسیبی به این باغ ارزشمند وارد نشود.

محل دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، پژوهشگاه پلیمر، پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران، پژوهشگاه هواشناسی و علوم جوی و سایر مؤسسات تحقیقاتی و اداری حاشیه بلوار پژوهش که در ضلع غربی این باغ قرار گرفته اند، نشان دهنده این سیاست معقول و درست است.

در سال 1378 طرح تفصیلی قبلی، از سوی مسئولین وقت شهرداری منطقه 22، مورد بازنگری قرار گرفت و در برخی از مناطق اطراف باغ اجازه ساخت بناهای 2 تا 3 طبقه داده شده است.

با نگاهی به ساخت و سازهای بخش شمالی نزدیک به باغ، در سالهای اخیر، به نظر میرسد، از طرح تفصیلی بازنگری شده در سال 1378 نیز عدول شده است.

مهمتر و قابل توجه تر از همه این اقدامات ضد محیط زیست و غیر کارشناسی، فاجعه ای است که چندماهه اخیر کلید خورده و در شرف تکوین است و هنوز هم متاسفانه ادامه دارد و آن صدور مجوز ساخت 22 برج 38 طبقه با ساخت بیش از 5600 واحد مسکونی در جوار ضلع شمالی این باغ است.

به نظر می رسد مسئولین ذیربط بدون در نظر گرفتن حقوق مکتسبه این باغ، با قدمت بیش از 54 سال در این منطقه، و نیز زیرپا گذاشتن تمامی طرحهای تفصیلی خودشان، متاسفانه باعث گشوده شدن مسیری شده اند که بسیار خطر ناک و فاجعه بار است.

به طوریکه اگر در اسرع وقت جلوی آن گرفته نشود، در آینده نه چندان دور نشانی از این میراث علمی، تخصصی، طبیعی و فرهنگی برجای نخواهد ماند.

در صورت تحقق این تصمیم اشتباه و غیرکارشناسی و مغایر اهداف زیست محیطی منطقه، فجایع و رخدادهای شومی، دومینووار، اتفاق خواهد افتاد، که نهایتاً منجر به زوال تدریجی و کاهش تنوع زیستی این باغ ارزشمند خواهد شد.

ساخت این برج ها عوارض متعدد و زیانباری به دنبال خواهد داشت که ابتدایی ترین آنها به شرح زیر خواهد بود:اولاً: باعث کاهش شدید سفره های آب زیرزمینی منطقه و باغ خواهد شد.

لازم به ذکر است هم اکنون که این پروژه هنوز شروع نشده است، باغ با کمبود آب و کاهش سطح آب های زیرزمینی اش مواجه است و روزبه روز آب دهی چاه های آن در حال کاهش است، به طوری که آب دهی چاه های آن از 200 لیتر در ثانیه به 90 لیتر در ثانیه کاهش یافته است.

مطمئناً احداث این برج ها این بحران را چندین برابر خواهد کرد.

ثانیاً: به هم خوردن یک پارچگی آموزشی-تحقیقاتی و تفریحی منطقه و ایجاد سازه های ساختمانی غول پیکر با منظری نامتجانس و زشت در اطراف باغ، جاذبه این باغ را از بین خواهد برد و اشراف ساکنین این برج ها به منطقه و باغ، امنیت باغ را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد.

ثالثاً: شلوغ شدن منطقه، تراکم جمعیت، ایجاد ترافیک و رفت وآمد خودروها، باعث بروز آلودگی هوا، آلودگی صوتی و آلودگی نور در شب خواهد شد این مزاحمت ها به همراه سایر مزاحمت های فیزیکی، باعث آسیب پذیری و شکنندگی هرچه بیشتر اکوسیستم پیچیده باغ (که از لحاظ گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم های مفید در تعادلی نسبی به سر می برد) خواهد شد.

رابعاً: با اجرای این پروژه، حریم باغ که در فهرست آثار ملی است؛ رعایت نخواهد شد و خلاف آشکار دیگری صورت خواهد گرفت.

خامساً: به دلیل وجود بانک ژن منابع طبیعی ایران در این باغ و جایگاه مهم باغ در حفظ ذخایر ژنتیکی کشور این باغ در درجه بندی سازمان پدافند غیرعامل کشور، جزو مراکز حساس و مهم طبقه بندی شده است.

این امر ما را ملزم به مصون سازی و حفاظت بیش ازپیش این مجموعه در برابر هر نوع تهدید عمدی یا غیرعمدی می کند، انجام پروژه مذکور ما را در انجام وظایف ذاتی مان در این باره بیش ازپیش محدود و تضعیف خواهد نمود.

چه اقداماتی تا به امروزدر این مورد انجام شده است؟این مؤسسه از ابتدای امر تاکنون سعی کرده است حتی الامکان بدون جار و جنجال و جوسازی های غیرضرور، از راه های قانونی و با ملایمت و حفظ حریم تمامی مسئولین و تصمیم گیران مربوطه، با نامه نگاری به تمامی مراجع و مسئولینی که در قوای سه گانه کشور تأثیرگذارند و می توانند در توقف این امر خلاف قانون و خلاف اهداف کلان زیست محیطی کشور، مؤثر هستند، آنها را در جریان امر قرار داده و مخاطرات جدی و قریب الوقوع آنرا گوشزد کند و از آنها استدعا کند تا ما را در این موضوع یاری کنند.

برخی نهادهای مردمی و انجمن های علمی و اساتید دانشگاه ها نیز در این مسیر به کمک ما آمده اند و با انجام مکاتبات متعدد به نهادهای مؤثر، ما را یاری کرده اند.

از دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در وزارت جهاد کشاورزی، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی کشور، دادستان کل کشور، سازمان حفاظت از محیط زیست، معاون اول ریاست جمهوری، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و سایر نهادها و همه افرادی که به حمایت از باغ گیاه شناسی از هیچ اقدامی فروگزاری ننموده اند، قدردانی نمایم.

آیا در روند توقف این پروژه ، پیشرفت هایی صورت گرفته است؟دادستانی کل کشور استدلال های کارشناسانه موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشو را موجه دانسته و از آن حمایت می کنند، شورای عالی امنیت ملی و معاونت اول ریاست جمهوری نیز اقداماتی را برای توقف این پروژه انجام داده اند که به جد و سرعت در حال پیگیری و تداوم است.

چرا با وجود اینکه دستگاه ها و مسئولان با ساخت این پروژه مخالف هستند اما هنوز نتیجه ای حاصل نشده است؟ دلیل آن است که برای توقف این پروژه ساختمانی باید مستمسک قانونی و محکمه پسند وجود داشته باشد؛ موارد قانونی مرتبط تهیه شده و در اختیار دستگاه های ذی ربط قرار گرفته و اکنون در حال بررسی است.

دادستان کل استدلال ما را پذیرفته و در حال نامه نگاری با دستگاه های مختلف و جمع آوری اطلاعات کامل در این خصوص است تا با با تصمیم خود را به ماده های قانونی موجود ارجاع دهد.

بندی های قانونی که در این ارتباط وجود دارد و شما به دادستانی اشاره شده است چیست؟ به عنوان مثال باید مشخص شود که این باغ ملی حریم دارد یا خیر تا به استناد آن جلوی ساخت و ساز در حریم باغ گیاه شناسی ملی ایران گرفته شود.

پیگیری های و نامه نگاری های نیز با شهردار تهران صورت گرفته شده است تا کم و کیف ساخت این پروژه از ابتدا اعلام شود.

آیا توقفی در عملیات اجرایی در این پروژه صورت گرفته است؟ این پروژه رسما متوقف نشده و با سرعت زیادی در حال فعالیت است؛ اما فعلا هنوز در مرحه گودبرداری است.

انتهای پیام/
کلید واژه ها: باغ گیاه شناسی - گیاه شناسی - گیاه - دستگاه های ذی ربط - مختلف - ایران - دادستان - تحقیقات - مسکونی - قانونی - علی علیزاده - پروژه - موسسه - مراتع - دادستان کل - گونه گیاهی - هزار - دادستانی - گونه - کشور - حریم - زیبا - تخلف - رییس - ساخت - علیزاده - نگهداری - دستگاه - بازدید - گیاهان