بحران زباله در گیلان و مازندران

وضعیت پسماند در استان مازندران و جنگل های لاهیجان بدتر از سراوان است.

چون شهر یا روستایی در نزدیکی این جنگل وجود ندارد و سکنه ای ندارد کسی در موردش صحبتی نمی کند و هنوز به مسئله تبدیل نشده است.

- به گزارش سایت قطره و به نقل ازتابناک به نقل از شرق، مردم باید درباره حجم پسماند خود نسبت به گذشته حساس تر باشند.

وقتی در بیشتر رستوران های گیلان، از ظروف یکبارمصرف استفاده می شود، نشان می دهد هنوز حساسیتی درباره این موضوع بین مردم به وجود نیامده است.

موضوع پسماند و زباله به یکی از مسائل مهم در حوزه محیط زیست در ایران تبدیل شده است؛ کلان شهر ها را در وضعیت نگران کننده قرار داده، اما وضعیت در استان های شمالی بحرانی است.

حجم تولید زباله در استان گیلان در دهه های گذشته به دلیل افزایش جمعیت و تبدیل شدن به مقصد گردشگری، افزایش چشمگیر داشته است.

در سال 1398 در سراوان کوه زباله ای به ارتفاع 70 تا 100 متر به وجود آمده و باعث شده تأسیسات تصفیه شیرابه زیر حجم زباله دفن شود.

اعتراضات مردم سراوان در سال های اخیر باعث توجه به موضوع پسماند و زباله در استان گیلان شد، اما این فقط بخش کوچکی از بحران است.

نرگس آذری، پژوهشگر و مدیر سابق میز محیط زیست و شهری مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، تصویری از وضعیت فجیع زباله در استان های شمالی ترسیم کرده و معتقد است بدترین سناریو در حال وقوع است.

سراوان فقط یک نمونه مشهور است و در این میان کسانی هستند که نمی خواهند مسئله حل شود.

شرح کامل گفتگو را در ادامه بخوانید.

با توجه به پژوهش های مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری در حال حاضر وضعیت پسماند در سراوان استان گیلان چگونه است؟ وضعیت استان گیلان از زمان گزارش مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری که در سال 1398 انجام شده بود، با وجود اینکه پروژه هایی با هزینه های زیاد اجرا شده، هیچ تغییر رو به بهبودی نکرده و بلکه بدتر هم شده است.

برای بررسی وضعیت استان گیلان می توان دو نوع گزارش ارائه داد: اول گزارش هایی که میزان پیشرفت و اجرای پروژه ها را نشان می دهند.

پروژه های زیادی با بودجه های کلان اجرا شده و آمار ها نشان می دهد این پروژه ها در حال پیشرفت هستند.

اما هر چند از نظر فیزیکی تعداد سوله و تجهیزات، پروژه پیشرفت داشته است، اما تصفیه خانه ای که ایجاد شده هنوز شروع به کار نکرده است.

نوع دیگری از گزارش درباره مدیریت پسماند است.

آنالیز فیزیکی دقیقی درباره میزان پسماند وجود ندارد و هر درصدی که اعلام می کنند تقریبی است.

برای مثال زمانی که در سراوان مشغول به فعالیت بودم، نحوه کار به این صورت بود که یک سطل زباله را باز می کردیم و از کارگر می خواستیم زباله ها را جدا کند و بعد بشمارد تا بتوانیم به صورت تقریبی محاسبه کنیم.

در حال حاضر حجم ورود پسماند در سراوان هزار تن است، اما مسئولان شهری هیچ پیش بینی ای درباره میزان افزایش حجم زباله ندارند و اینگونه پاسخ می دهند: میره بالا دیگه، مثلا میشه هزارو 200 تن.

آن ها درباره حجم ورود زباله در روز های شلوغ یا خلوت هم آماری در دست ندارند.

در سال های اخیر تنها رقمی که وجود دارد تعداد کامیون هایی است که وارد سراوان می شود که گاهی آن را هم چند روز یکبار شمارش می کنند و محاسبه دقیقی ندارند.

آیا مدیران استان برنامه ای برای مدیریت پسماند دارند؟ مدیران استان گیلان برنامه دقیقی برای چگونگی مدیریت پسماند ندارند و نمی دانند اولویت چیست.

آیا می خواهند زباله ها را بسوزانند یا بازیافت کنند؟ آیا می خواهند بدانند چند درصد زباله ها باارزش است و چند درصد بی ارزش یا نه؟ آن ها اطلاعات دقیق و پاسخ روشنی درباره این سؤالات ندارند.

به عنوان مثال در سراوان قرار بر این بود که ابتدا کارخانه تولید برق تأسیس شود، اما با توجه به این که زباله ها تفکیک نشده بودند، به دلیل کیفیت پایین پسماند ها امکان تولید برق نبود.

در استان گیلان تفکیک از مبدأ وجود ندارد و هیچ برنامه مشخصی برای اجرای آن طراحی نشده و این برنامه نداشتن باعث افزایش حجم زباله در مبدأ شده است.

در این استان با هزینه کلان تصفیه خانه ساخته می شود، اما به حجم زباله دپوشده و وجود حشراتی که ممکن است آب، خاک، جنگل و کشت وکار را آلوده کنند، توجهی نمی شود.

در شهر سراوان روزانه هزار تن زباله تولید می شود و تنها کاری که می توان انجام داد، ریختن خاک و شن روی این پسماند و زباله هاست.

یعنی به 20 کامیون شن در روز نیاز است که بتوان زباله های موجود را دفن کرد.

این شن ها را از کوه های رودبار می تراشند و روی زباله های سراوان می ریزند، یعنی به دلیل نبود مدیریت درست در پسماند، کوه های شهر دیگری را برای زباله های سراوان از بین می برند.

آیا با وجود سرریز بودجه به استان، تغییری در بحران زباله صورت گرفته است؟ بحران زباله، سرریز بودجه ای را به این استان داشته، اما مسئله پسماند حل نشده است.

به عنوان مثال بودجه استان گیلان در سال های 96 و 97، حدود 10 برابر از سال های گذشته است و در سال های بعد نیز رو به افزایش است.

آخرین اطلاعات نشان می دهد تصفیه خانه ای که در سراوان تأسیس شده بود، به دلیل رانش زمین زیر زباله ها دفن شده است، اما دوباره برای تأسیس کارخانه دیگر بودجه گرفتند و تصفیه خانه دیگری ساختند و با اینکه افتتاح شد، اما هیچگاه شروع به کار نکرد و به دلیل هزینه های بالای این کارخانه هیچکدام از سازمان ها مثل شهرداری، سازمان مدیریت پسماند، استانداری و .

حاضر به تحویل گرفتن آن نشدند.

مسئله سراوان فقط نمود مشهورشده‎ بحران پسماند در استان گیلان است و، چون مسئله در این شهر قدیمی شده، دستگاه و کارخانه هایی در این شهر تأسیس شده اند و مشغول کار هستند.

وضعیت پسماند در استان مازندران و جنگل های لاهیجان چگونه است؟ وضعیت پسماند در استان مازندران و جنگل های لاهیجان بدتر از سراوان است.

چون شهر یا روستایی در نزدیکی این جنگل وجود ندارد و سکنه ای ندارد کسی در موردش صحبتی نمی کند و هنوز به مسئله تبدیل نشده است.

در مجاورت و حریم رودخانه سپیدرود در آستانه اشرفیه، محل دپوی زباله به ارتفاع 10 متر ساخته شده است.

این به این معنی است که شیرابه هایی که از این زباله ها تولید می شود وارد رودخانه خواهد شد و آب های سطحی را آلوده می کند.

حتی در مناطق حفاظت شده جنگل بوجاق کیانشهر زباله دپو می شود.

در شهر رودسر کارخانه کود عالی ساخته شد، اما هیچگاه شروع به کار نکرد و زیر حجم زیادی از زیاله دفن شد.

وضعیت شهر های دیگر فاجعه است، اما همه درباره سراوان صحبت می کنند.

به طور کلی اگر عکس هوایی از محل دپوی زباله در استان گیلان گرفته شود، نشان داده خواهد شد که وضعیت جنگل و روستا های اطراف سراوان، باغ های چای در لاهیجان و شالیزار های برنج در رودسر که همه در نزدیکی یا مجاورت دپوی زباله هستند، چگونه است.

هیچ گاه کسی را به دلیل دفن شدن تصفیه خانه زیر زباله توبیخ نکردند و این امر باعث می شود برای پروژ های دیگر بودجه های کلان صرف شود و، چون نظارتی بر عملکرد آن ها وجود ندارد اگر به درستی هم اجرا نشود کسی بازخواست نخواهد شد.

اگر این روند ادامه پیدا کند فکر می کنید در بدترین حالت چه اتفاقی می افتد؟ بدترین سناریو در حال وقوع است، چون سه مرحله در سیستم مدیریت پسماند وجود دارد: 1- مبدأ تولید پسماند 2- مقصد پسماند 3- فرایند انتقال.

در استان گیلان در مدیریت پسماندی که در حال اجراست، از گران ترین شیوه استفاده شده است.

یعنی همه حجم تولیدی زباله از مبدأ گرفته و به مقصد انتقال داده می شود.

به این صورت که مبدأ هیچ نظارتی روی پسماند خود ندارد و همه را به مقصد منتقل می کند، اما همین شیوه گران هم به طور کامل اجرا نمی شود؛ بنابراین نمی توان گفت فقط مشکل در مقصد پسماند است و مشکلی در مبدأ وجود ندارد و وضعیت روستا و شهر ها در استان گیلان از نظر بهداشتی مناسب است.

سناریویی که در حال وقوع است اینگونه است که در تمام روستا ها آلودگی و زباله زیادی وجود دارد؛ چراکه امکان انتقال آن حجم از زباله وجود ندارد.

در استان گیلان قبل از سال 1386 زباله روستا ها انتقال داده نمی شد و مدیران شهری فرض را بر این گذاشته بودند که خود روستانشینان پسماند را مدیریت می کنند و درصد کمی از آن را می فروشند و بقیه را می سوزانند، اما بعد از سال 1386 به این نتیجه رسیدند که نباید زباله سوزانده شود و باید همه حجم زباله به مقصد منتقل شود.

اما در آن زمان سیستمی که بخواهد این حجم از زباله را از همه روستا های استان گیلان منتقل کند وجود نداشت.

در سال 86 تعدادی ماشین حمل زباله خریدند، اما به دلیل حجم زیاد فرسایشی که از شیرابه برایشان به وجود آمد از کار افتادند و از دور خارج شدند، این خرابی و از دور خارج شدن ماشین های حمل زباله باعث شد چند روز زباله ها منتقل نشود و حجم پسماند در روستا ها افزایش پیدا کند، بنابراین روستاییان برای دورکردن زباله از محل زندگی خود، آن ها را در راه آبه می ریختند و روی آن را با خاک پر می کردند.

این اتفاق وحشتناکی است؛ چراکه در حال حاضر ما با بحران در مقصد پسماند روبه رو هستیم، اما باید توجه مان به بحران در مبدأ نیز باشد.

در نزدیکی تمام شالیزارها، راه آبه ها و.

روستا های استان گیلان زباله انباشت شده است.

حتی رودخانه های استان گیلان به وسیله زباله بسته شده است و برای لایروبی آن ها باید هزینه زیادی صرف شود.

وضعیت سلامت مردم ساکن در استان گیلان چگونه است؟ ببینید، من نسبت مردم با اتفاقی را که در استان گیلان در حال وقوع است، نسبتی می بینم که هم باید مطالبه باشد و هم مسئولیت.

اما هر دوی این موارد غایب است؛ بنابراین نباید فقط درباره وضعیت بد مردم و آلودگی و بیماری آن ها صحبت کرد و به مسئولیت مردم در مدیریت پسماند اشاره نکرد.

چون اگر فقط نقش دولت را در نظر بگیریم و بگوییم دولت کاری نمی کند و مردم در حال ازبین رفتن هستند، مسئله ای حل نمی شود.

در حال حاضر باید تمرکز اصلی این باشد که چه اتفاقی در حال وقوع است؟ مردم باید درباره حجم پسماند خود نسبت به گذشته حساس تر باشند.

وقتی در بیشتر رستوران های گیلان، از ظروف یکبارمصرف استفاده می شود، نشان می دهد هنوز حساسیتی درباره این موضوع بین مردم به وجود نیامده است.

در استان اصفهان به دلیل اینکه زاینده رود خشک شده است، بحران آشکار شده و اگر یک نفر با آب شهری خودروی شخصی خود را بشوید، تعداد زیادی از مردم به او تذکر می دهند.

این یعنی بحران در زندگی مردم وارد شده و سطحی از آگاهی جمعی در بین مردم اصفهان شکل گرفته است، اگرچه تعدادی از کنشگران و سازمان های مردم نهاد در استان گیلان مشغول به فعالیت در حوزه پسماند هستند، اما هنوز حساسیت زیادی بین مردم این استان به وجود نیامده است.

آیا آمار رسمی درباره میزان آلودگی یا بیماری در این استان وجود دارد؟ مسئله پسماند، مسئله آلوده کردن آب و خاک است.

برای بررسی آلودگی به وجودآمده باید محصولات کشاورزی را بررسی کرد.

مثلا برنجی که در استان گیلان تولید می شود فقط در این استان مصرف نمی شود بلکه به سایر استان ها صادر می شود و مردم در شهر های دیگر از آن استفاده می کنند.

برای مثال در رودسر برخی از کشاورزان حتی برنج خود را نمی خورند و همه آنچه را تولید کرده اند، می فروشند، یعنی بیماری و آلودگی به بقیه استان ها منتقل خواهد شد و مسئله فقط استان گیلان یا حتی استان های شمالی نیست.

پسماندی که مدیریت نشود، انباشت شده و با هر باران، میزان آلودگی ای که وارد آب های زیرزمینی و سطحی خواهد شد، افزایش می یابد.

کلید واژه ها: زباله - پسماند - مازندران - استان - گیلان - وضعیت - استان های شمالی - استان مازندران - سراوان - افزایش - افزایش جمعیت - استان گیلان - موضوع - گذشته - محیط زیست - جنگل - حساس - مردم - در ایران - کلان شهر - رستوران - روستایی - لاهیجان - استفاده - ارتفاع - نزدیکی - بحرانی - تابناک - یکی از - تولید