دنیاهای موازی/سعید حجاریان

دولت» با وجود اثربخشی شان به لحاظ کمّی، اکثریت جامعه ایران را نمایندگی نمی کنند چرا که اولاً، قادر به حذف دیگری نیستند و ثانیاً، - به نظر می رسد قطب های امام-امت و ملت-دولت با وجود اثربخشی شان به لحاظ کمّی، اکثریت جامعه ایران را نمایندگی نمی کنند چرا که اولاً، قادر به حذف دیگری نیستند و ثانیاً، به گواه داده های کمّی نمی توانند کارگزار/وضعیت مطلوب خود را به جامعه تحمیل کنند.

مشق نو؛ سعید حجاریان حدود دو دهه پیش، در مقاله ای با عنوان هنجارهای بی ارزش، ارزش های ناهنجار از دو مقوله سامان بخش و اثرگذار بر ساخت اجتماعی، یعنی هنجار و ارزش و تأثیر آن ها بر سیاست نوشتم.

* هنجارها، قراردادهایی نانوشته و بین الاذهانی هستند و به صورت محاسبات عقلایی تعیین و تنظیم می شوند اما ارزش ها تک ذهنی هستند و به دین، ایدئولوژی یا سنت منتسب می شوند و از دایره محاسبات این جهانی خارج هستند و در نتیجه، سنجش پذیر نیستند.

هنجارها، به دلیل خاصیت خودتنظیمی می توانند رضایت بشر نقّاد و امروزین را جلب کنند اما ارزش ها، واجد چنین خاصیتی نیستند و به دلیل استعمال مفرط و استحصال خشن به تدریج کمرنگ و مندرس می شوند.

هنجارها و ارزش ها در ربط و نسبت میان جامعه و دولت صورتی عینی پیدا می کنند و گاه به تضاد می انجامند.