رفع سایه جنگ، بزرگترین دستاورد تخیلی برجام/ توافق هسته ای احتمال جنگ را کاهش داد یا افزایش؟

برخلاف تصوری که سالهاست روحانی و مقامات ارشد دولتش تلاش کرده اند در جامعه ایجاد کنند، نه تنها ایران قبل از برجام، بخاطر قطعنامه های شورای امنیت در سایه جنگ قرار نگرفته بود بلکه برجام موجب تشدید احتمال وقوع جنگ علیه کشورمان شد.

- به گزارش سایت قطره و به نقل ازخبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، وقتی دولت روحانی نتوانست دستاورد ایجابی مهمی برای برجام" دست و پا کند، به سراغ ایجاد دستاوردهای سلبی رفت که یکی از مهمترین آنها، رفع سایه جنگ بود، دستاوردی که جریان رسانه ای حامی دولت تلاش کرد به یکی از محورهای اصلی تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال 96 تبدیل شود.

در همان روزها، بیژن زنگنه وزیر نفت درباره اهمیت خروج ایران از سیاهچاله قطعنامه های شورای امنیت گفت: من تا زنده هستم بدین خاطر خودم را مدیون آقای روحانی می دانم چون کار کارستانی کرد.

آقای روحانی ما را از این سیاهچاله درآورد.

از دید من، آقای روحانی فقط اگر همین یک کار را در دوره ریاست جمهوری اش کرده بود، کافی بود .

*همه چیز از 40 روز بعد از امضای برجام آغاز شد اولین بار، حسن روحانی رییس جمهور در اجتماع بزرگ مردم همدان در تاریخ 3 شهریورماه 94 یعنی 40 روز بعد از امضای برجام با اشاره به این توافق اظهار داشت: " در اردیبهشت باید اعلام کنید: شعار یا شعور؟ باید در اردیبهشت 96 اعلام کنید: خردورزی یا خرافه گرایی؟ باید در اردیبهشت 96 اعلام کنید: مسیر عزت کشور یا آنکه سایه شوم جنگ بر کشور عزیز ایران .

رییس جمهور در مراسم دومین سالگرد درگذشت مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی در تاریخ 20 دی ماه 97 که مدعی شدند دور شدن سایه جنگ از کشور، از مهمترین دستاوردهای برجام بوده است.

*ایران نه زیر سایه جنگ بود و نه از ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل خارج شد به گزارش سایت قطره و به نقل ازفارس، همانطور که اشاره شد مهمترین مستند دولت روحانی برای مطرح کردن این ادعا که برجام موجب شده است سایه جنگ از کشور برداشته شود، ادعای خروج از ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل با قطعنامه 2231 شورای امنیت است، قطعنامه ای که ناشی از مذاکرات ایران با 1+5 درباره برجام بود.

برای بررسی این ادعا بایستی فصل هفتم منشور سازمان ملل" با عنوان  اقدام با توجه به تهدیدات نسبت به صلح، نقض صلح و اقدامات خشونت آمیز مورد بررسی قرار گیرد.

در ذیل این فصل 13 بندی (بندهای 39 تا 57)، ابزارها و روش هایی که سازمان ملل آنها را برای مقابله با آنچه که تهدید برای صلح شناخته می شود، معتبر می داند تعریف شده است.

در بند 39، شورای امنیت سازمان ملل به عنوان نهاد تشخیص دهنده تهدیدات نسبت به صلح و امنیت بین الملل تعیین شده و بر این نکته تاکید شده است که این نهاد با توجه به ابزارهای تعریف شده در بندهای 41 و 42 می تواند نسبت به خنثی سازی تهدیدات تصمیم بگیرد.

بقیه بندها به کیفیت اقدام و اجماع جهانی علیه تهدیدات می پردازد.

در بند 41 آورده شده است که شورای امنیت می تواند در رابطه با ابزارهایی که شامل استفاده از نیروی نظامی نیست ، تصمیم بگیرد و این ابزارها می تواند شامل قطع کامل یا جزیی روابط اقتصادی و ارتباطی و هم چنین قطع روابط دیپلماتیک بشود.

در بند 42 هم آمده است اگر شورای امنیت ابزارهای تدارک دیده شده در بند 41 را ناکافی بداند یا اینکه بعد از استفاده از این ابزارها ثابت شود که به اندازه کافی موثر نبوده است، می تواند از نیروی نظامی استفاده نماید.

با توجه به مواد فوق، می توان نتیجه گرفت در صورتی که شورای امنیت سازمان ملل علیه کشوری قطعنامه صادر نماید و اقدام ذیل بند 42 و یا اقدام ذیل کلیت فصل هفتم را مجاز بداند، می توان گفت که احتمال اقدام نظامی علیه آن کشور وجود خواهد داشت.

بررسی قطعنامه های فصل هفتمی صادره از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران که شامل قطعنامه های 1737 (سال 2005)، 1747 (سال 2006)، 1803 (سال 2008) و 1929 (سال 2010) می شود، نشان می دهد که این شورا ذیل بند 41 فصل هفتم منشور سازمان ملل در رابطه با ایران تصمیم گرفته و هرگز ذیل بند 42 و یا کلیت فصل هفتم این منشور تصمیمی اتخاذ نکرده است.

گفتنی است قطعنامه 1696 (سال 2006) شورای امنیت سازمان ملل هم جزو قطعنامه های فصل هفتمی صادره از سوی شورای امنیت علیه ایران است ولی ذیل بند 40 فصل هفتم منشور سازمان ملل و با هدف هشدار و ضرب العجل به ایران برای اجرای قطعنامه های شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی صادر شده است.

در نتیجه، این ادعا که با توجه به برجام و صدور قطعنامه 2231 شورای امنیت، سایه جنگ از کشور برداشته شد، ادعای نادرستی به لحاظ حقوقی است.

بخشی از قطعنامه 1929 که بیان می کند این قطعنامه ذیل بند 41 فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار دارد البته جریان حامی دولت بعضا ادعا می کنند روند صدور قطعنامه در شورای امنیت به سمتی می رفت که ایران ذیل بند 42 منشور سازمان ملل متحد قرار بگیرد.

این ادعا هم با توجه به شواهد میدانی فاقد اعتبار است.

به دلیل اینکه قبل از شروع مذاکرات با 5 + 1 در دولت روحانی، خودکار  باز می گردد.

*گزینه جنگ جدی نشد چون تبعات آن برای آمریکا قابل پیش بینی نبود حال به سراغ سوال بعدی می رویم.

فارغ از بحث قطعنامه های شورای امنیت، در دوره اوج تنش های آمریکا با ایران، گزینه جنگ با کشورمان، چقدر در آمریکا جدی بود؟ حسین روزبه کارشناس مسائل ایران-آمریکا و سید مصطفی خوش چشم کارشناس روابط بین الملل در برنامه تلویزیونی ثریا در تاریخ 26 آبان ماه 95 توضیحات مهمی درباره این موضوع دادند.

خوش چشم با اشاره به علاقه فراوان اتاق های فکر آمریکایی ها برای بررسی سناریوهای مختلف گفت:" صدها سناریو به دقت نوشته می شود تا درصورتی که هر اقدامی شد چه نتیجه ای می دهد.

آن ها به شدت علاقه دارند که از ایران جامعه نخبگان، خبرنگاران، ارتشی ها ، نظامی ها و یا متخصص دفاعی با  هزینه هنگفت شرکت کند تا آن ها بفهمند که عکس العمل ایرانی ها نسبت به این قضیه چیست؟ آن ها اطلاعات می خواهند و اطلاعات ندارند و کور بودن این افراد باعث شد که جنگ جزء گزینه ها نباشد.

آن ها می گویند ما توان شروع این اقدام را داریم اما چون نمی دانیم که در چه حوزه ای، با کدام ابزار، در کدام منطقه و با چه سطحی، و با چه شدتی به ما پاسخ داده خواهد شد پرونده جنگ را بایگانی کرده اند .

روزبه هم با اشاره به واکنش اتاق های فکر آمریکایی ها نسبت به موضوع جنگ با ایران گفت: اما آمریکایی ها به این اکتفا نکردند و کارگروه متشکل از بزرگ ترین افرادشان را اختصاصاً برای بررسی موضوع جنگ گردآوردند.

اشخاصی که در این کارگروه بوده اند، آقای برژنسکی، آقای نیکلا برنز، آقای ریچارد آرمیتاژ و افرادی دیگر همچون فرماندهان نیروهای آمریکا، بازنشسته های نیروهای آمریکا مانند آقای ویلیام ورز و ژنرال زینی و .

در این مجموعه حضورداشته اند.

جمع بندی این افراد در رابطه با جنگ با ایران است که به تفصیل گفته شده است.

آن ها گفته اند که درصورتی که با ایران  وارد جنگ بشویم به  سه الی 4 نقطه می توانند فقط ضربه بزنند و امکان از بین بردن آن را ندارند.

این افراد می گویند که ما با 14  نمی دانم در حوزه ایران مواجه هستیم؛ نمی دانیم که ایران چگونه می خواهد جواب بدهد، نمی دانیم ایران در چه سطحی می خواهد جواب بدهد، نمی دانیم در چه حوزه جغرافیایی می خواهد جواب دهد، با چه میزان شدتی، در ایران جواب خواهد داد یا در منطقه جواب خواهد داد؟ در کدام بخش از دنیا جواب خواهد داد؟ این گزارش را خبره ترین و در حقیقت زبده ترین و بزرگ ترین کارشناسان امنیت ملی امریکا می گویند.

برژنسکی و آقای زینی که فرمانده سندکام بوده است می گوید که اگر قرار باشد جنگی در حوزه ایران اتفاق بیافتد کسی که باید عملیات بکند فرمانده سندکام است، این شخص می گوید که من نیستم .

من می خواهم مطمئن شوم که همه متوجه موضوع شده اند، این که آن گزینه خاص {گزینه نظامی} وجود ندارد.

از این رو ما ناچاریم با توجه به گزینه های موجود تصمیم گیری کنیم .

*روحانی (بهمن 91): من فکر نمی کنم آمریکایی ها به فکر جنگ باشند جالب اینجاست که حسن روحانی در اولین قسمت برنامه تلویزیونی شناسنامه در تاریخ 20 بهمن ماه 91 یعنی 4 ماه قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 92 در پاسخ به سوال مجری برنامه که خیلی ها معتقدند ما به جایی در روابط مان به آمریکا رسیده ایم که یا باید به سوی جنگ برویم یا به سوی یک بازی برد-برد، گفت: من جنگ را قبول ندارم.

جنگ ما و آمریکا نه به نفع ماست و نه به نفع آمریکا و من فکر نمی کنم آمریکایی ها به فکر جنگ باشند.

حتی در مقطع فعلی هم فکر نمی کنم.

در مقاطع گذشته هم شاید در یک مقطعی بوش به دنبال این کار بود، بر مبنای آنچه در کتاب فیشر یا جک استراوا ما می خوانیم.

هر دو آنها این را گفته اند که نئوکان ها به دنبال جنگ با ایران بوده اند.

البته سه وزیر اروپایی هم که به تهران آمدند، همچین ادعایی داشتند که آمریکا به دنبال جنگ است و ما مخالفیم.

حالا می گویم شاید یک مقطعی آمریکا به فکر جنگ بود ولی الان فکر نمی کنم آمریکا به فکر جنگ باشد چون می داند آثار این جنگ چقدر مخرب برای منطقه و برای منافع خود آمریکا خواهد بود.

بنابراین من فکر نمی کنم پایان این تخاصم ایران و آمریکا باید جنگ باشد و خود آمریکایی ها هم شاید دنبال این نباشند.

به فرض اگر کسی هم دنبال این باشد، ما نباید بگذاریم.

شاید کسی که دنبال این هست، صهیونیست ها باشند وگرنه خود آمریکایی ها هم بعید است دنبال این کار باشند .

*برجام احتمال جنگ را کاهش داد یا افزایش؟ همانطور که توضیح داده شد، یکی از مهمترین دلایلی که گزینه جنگ با ایران هیچگاه برای آمریکایی ها جدی نشد، این بود که اطلاعات کافی از وضعیت کشورمان نداشتند.

با این وجود، ایران در قالب برجام قبول کرد که تحت بیشترین و شدیدترین بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار بگیرد، سازمانی که ارتباط بسیار گفت:" نکته کلیدی این است که (پس از توافق) گزینه نظامی تقویت هم می شود، چراکه طی این سال ها ما جزییات بیشتری از برنامه هسته ای ایران جمع آوری خواهیم کرد.

بنابراین زمانی که وقت تصمیم گیری فرماندهان نظامی آمریکا و اسراییل در مورد هدف گیری می رسد، به دلیل اطلاعاتی که طی این سال ها به لطف رژیم بازرسی ها جمع آوری کرده ایم، آن تصمیمات به طرز چشم گیری مبتنی بر اطلاعات بوده و توانمندی های ما ارتقا یافته اند .

باراک اوباما رییس جمهور آمریکا چند روز بعد از امضای برجام در اواخر تیرماه 94 گفت: فردی که جای من به عنوان رییس جمهور آمریکا می نشیند، جمهوری خواه یا دموکرات؛ نه تنها به اندازه من توان خواهد داشت که اقدامات نظامی یا تحریم های جدید را علیه ایران اجرا کند بلکه دید بهتری از توان و برنامه هسته ای ایران خواهد داشت .

همچنین اوباما در یک ویدئو کنفرانس با گروه های حامی برجام در آمریکا در تاریخ 9 مردادماه 94 با اشاره به اینکه براساس این توافق، برنامه هسته ای ایران براساس این توافق در 15 سال آینده به شدت محدود شده و تحت شدیدترین بازرسی ها در تاریخ خواهد بود، بر این موضوع تاکید کرد که در این دوره زمانی با توجه به رژیم بازرسی و راستی آزمایی ایجاد شده، هرآنچه لازم است را از برنامه هسته ای ایران می دانیم، یکی از دلایلی که این یک توافق خوب است، این است که هیچ کاری در جهت پیشگیری از گزینه نظامی، گزینه نظامی ایالات متحده که من مسئول آن هستم، انجام نمی دهد .

*همکاری با سازمان ملل منجر به تقویت احتمال جنگ شد حال مناسب است به یک تجربه تاریخی مهم اشاره کنیم که به خوبی نشان میدهد برجام نه تنها کمکی به برداشتن سایه جنگ از سر کشور نمی کند، بلکه اتفاقا می تواند این راهکار را به عنوان یک گزینه اثربخش در دستگاه محاسباتی کشورهای متخاصم مانند جا بیاندازد، اشاره کنیم.

اندیشکده آمریکایی RAND که یکی از مهمترین مراکز پژوهشی آمریکا در زمینه سیاست گذاری بین الملل و امنیت ملی است، گزارشی تحت عنوان چرا مقاومت عراق در برابر نیروهای ائتلاف بسیار ضعیف بود (Why The Iraqi Resistance To The Coalition Invasion Was So Weak)" در سال 2007 منتشر کرد و براساس مصاحبه با مقامات نظامی و غیرنظامی عراق به بررسی این موضوع  پرداخت که علل و زمینه های فروپاشی زودهنگام مقاومت نیروهای نظامی عراق در برابر نیروهای اشغالگر خارجی چه بوده است؟ در فصل دوم این گزارش به خطاهای راهبردی صدام پرداخته شده و بر این نکته تاکید شده است که یکی از خطاهای راهبردی رییس جمهور وقت عراق این بود که فکر می کرد با کوتاه آمدن و پذیرش خواسته های مطرح شده در قطعنامه های شورای امنیت می تواند از وقوع جنگ جلوگیری نماید.

در این بخش از گزارش مذکور آمده است: صدام باور داشت که می تواند جلوی حملات را با نشان دادن اینکه عراق هیچ سلاح کشتار جمعی ندارد و در حال همکاری کامل با کمیسیون بازرسی، راستی آزمایی و نظارت سازمان ملل (UNMOVIC ) است، بگیرد.

او ظاهرا محاسبه کرده بود که همکاری عراق با UNMOVIC نه تنها بهانه ی جنگ را بر می دارد بلکه تحریم ها را نیز به پایان می رساند.

صدام در این راستا به گارد ملی دستور داده بود که شب و روز برای بازرسان UNMOVIC خانه ی باز آماده کنند .

انتهای پیام/
کلید واژه ها: دستاورد - روحانی - شورای امنیت - انتخابات ریاست جمهوری - برجام - تبلیغات انتخابات - قطعنامه - انتخابات ریاست - احتمال - توافق هسته ای - سایه - دولت - محورهای اصلی - ریاست جمهوری - یکی از - دولت روحانی - احتمال وقوع - ایران - شورای - امنیت - توافق هسته - بیژن زنگنه - سیاهچاله - تلاش - انتخابات - بزرگترین - خبرگزاری - رسانه ای - وزیر نفت - کشورمان