مشهد؛ شهر معنویت، دانایی، گوهرسنجی و زیارت

استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد گفت: درخصوص بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی، افق بلندمدت وجود ندارد که عنوان شود، مشهد شهر معنویت، - دانایی، گوهرسنجی و زیارت است و هر دولتی بخواهد روی کار بیاید، باید با این دیدگاه به این شهر نگاه کند که در مرکز شهر، مراکز فرهنگی مانند موزه، گالری، فرهنگسرا، مساجد و.

جزء نمادهای اصلی باشند.

به گزارش سایت قطره و به نقل ازایکنا از خراسان رضوی، ماجرای نوسازی بافت پیرامون حرم رضوی که از سال ها پیش آغاز شد، در سال 1372 با پیگیری سراج الدین کازرونی، وزیر وقت وزارت راه وشهرسازی و تهیه طرح تفصیلی برای آن از سر گرفته شد.

تهیه این طرح تفصیلی به دلیل اختلاف نظر بین نهادهای مربوطه از جمله شهرداری و وزارت راه و شهرسازی سال ها طول کشید و در نهایت در سال 1378 تصویب شد.

اجرای این طرح از همان ابتدا موافقان و مخالفان بسیاری داشت، تا اینکه در سال 1393 تصمیم به بازنگری طرح گرفته شد، در سال 1396 پس از بازنگری از سوی وزارت راه وشهرسازی به شهرداری مشهد ابلاغ شد که با مخالفت شورای چهارم و شکایت شهرداری مشهد، دیوان عدالت اداری اجرای طرح را متوقف کرد.

برای تعیین تکلیف بافت اطراف حرم به تازگی وزارت راه وشهرسازی از طرحی با عنوان طرح حریم رضوی یا طرح ویژه تفصیلی بافت پیرامون حرم امام رضا(ع) رونمایی کرده است که این طرح چندی پیش، در کمیسیون ماده 5 استانداری خراسان رضوی به تصویب رسید.

همچنین در چند روز اخیر با حضور وزیر راه و شهرسازی و استاندار خراسان رضوی، طرح ویژه تفصیلی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی در جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور تصویب شد و محمد صادق معتمدیان در این خصوص بیان کرد که جایگزین کردن این طرح پس از 25 سال از تصویب طرح قبلی، نیاز به اقدامات زیادی داشت و خوشبختانه طی چند ماه گذشته در سطح استان با همکاری وزارت راه و شهرسازی و تمهید مشاور طرح، اجماع خوبی در بین همه اعضای کمیسیون ماده 5 استان و اقناع سازی خوبی در افکار عمومی، بزرگان و نخبگان صورت گرفت.

محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی نیز در این جلسه خاطرنشان کرد که تصمیمی متناسب با شأن و جایگاه آقا علی ابن موسی الرضا (ع) اتخاذ کردیم که در تاریخ ماندگار خواهد شد.

نگاه همه ما باید معطوف به منطق طرح باشد که کسی بر روی منطق آن ایراد نداشته و خوشبختانه مراحل خود را طی کرده است، نکته حائز اهمیت این است که در یک زمان بندی فشرده باید به سمت اجرای طرح ویژه تفصیلی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی برویم.

جواد خدایی، مشاور طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی اظهار کرد که یکی از وجوه مالی طرح حریم رضوی این است که عوارض در حوزه پروانه های مسکونی کاهش پیدا کند و در بخش کاربری زائرسرا، نوعی از اقامت را متناسب با توان اقتصادی عموم زائرین ایجاد کنیم.

همچنین هزینه بخش کاربری های اقامتی که عمدتا برای گروه هایی با درآمد بیشتر طراحی شده است، افزایش یابد؛ بنابراین به رسمیت شناختن حقوق مالکانه، ضوابط تصویب کننده ساخت و ساز و حضور مردم و به خصوص مالکین و سرمایه گذاران خرد در محدوده، زمینه فرصت مشارکت مردم را ایجاد می کند.

در این خصوص با مدیرکل سابق میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی و مدرس گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، گفت وگویی تفصیلی داشتیم که بخش دوم این گفت وگو را در ادامه می خوانیم.

بیشتر بخوانید: محمدرحیم رهنما، مدیرکل سابق میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی و مدرس گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد در پاسخ به این سوال که چه کسی یا کسانی در تغییر رویکرد درخصوص بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی موثر بوده اند، اظهار کرد: به نظر من افراد در تغییر رویکرد موثر نبودند، در دهه 70 که نگاه بولدوزری وجود داشت، وزیر وقت مسکن آقای آخوندی بود که در حال حاضر نیز ایشان وزیر مسکن هستند، طرح بافت پیرامونی حرم مطهر، ضوابط نوسازی و بهسازی داشت، این طرح در شهرداری و شورای عالی معماری و شهرسازی تصویب که براساس آن، 370 پروژه برای منطقه تعریف شد، برای یک تعدادی از این پروژه ها، سرمایه گذار پیدا و واگذار شدند، در عین حال حقوق مکتسبه ایجاد و رعایت نشده و شهرداری نیز برخلاف طرح، تغییر کاربری و خلاف مازاد داده است، در عین حال در بافت پیرامونی حرم هزاران میلیارد تومان تعهد به وجود آمد و از دهه 90 سیاست های بازآفرینی شکل گرفت.

مدرس گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد افزود: همراه با تغیر دولت، مشاور طرح و مدیران تغییر کردند و دیدگاه ها نیز تغییر می کند و همه چیز به سرجای خود بازمی گردد و رویکردی صحیح پشت سر این طرح نبوده است، یک افق بلندمدت وجود ندارد که بگوید مشهد شهر معنویت، دانایی، گوهرسنجی و زیارت است و هر دولتی بخواهد روی کار بیاید، باید با این دیدگاه به شهر نگاه کند که در مرکز شهر، مراکز فرهنگی مانند موزه، گالری، فرهنگسرا، مساجد و.

جزء نمادهای اصلی باشند.

این چنین طرح ها جزء چند خیابان و ساختمان چیز دیگری ندارد، چه ویژگی منحصر به فردی در این ساختمان ها و خیابان ها نمایان است؟ بنده نیز مکه و مدینه را مشاهده کرده ام، ساختار آن شهرها با مشهد متفاوت است، اگر آن ها ایده ای داشتند، آن را پیاده و براساس آن، موضوع را شفاف بیان کردند، در طرح مشهد همه چیز محرمانه است و اجازه نمی دهند فرد ببیند که قرار است چه اتفاقی برای ملک رخ دهد، دهه 90 پاسخ به سیاست های جهانی و تغییر و تحولات است و از دهه 70 به بعد مدرنیزه کم کم جایگاه خود را از دست داده و وارد دوره پست مدرنیسم می شود.

وی با اشاره به اینکه در حاشیه شهر بازآفرینی مفهوم ندارد، خاطرنشان کرد: صحبت از بازآفرینی در حاشیه شهر، خنده دار است، در بافت های تاریخی قدیمی، این امکان وجود دارد و باید بافت های قدیمی را از حاشیه تفکیک کنیم، دولت جدید که در سال 96 روی کار آمد، شورای عالی معماری و شهرسازی مصوبه ای تدوین کرد که طرح طاش را زیر سوال برد.

طرح طاش توسط شورای عالی معماری و شهرسازی لغو، دستور به تغییر شرایط نسبت به گذشته داد و شهرداری به این امر معترض شد.

شهرداری گفت که قبل از این حقوق مکتسبه برای مردم ایجاد شده است.

به شهرداری گفته شد اگر قرار است کاری کند، باید زیرنظر مشاور طرح باشد.

دعوا به دیوان عدالت اداری رفت و در آن جا دستور به توقف طرح داده شد.

سپس در سال 98 این دو متحد شده و به این نتیجه رسیدند که یک طرح جامع برای مرکز شهر نوشته شود، سپس این طرح به مهندسین مشاور تهرانی در دانشگاه تهران داده شد.

در سال جاری صحبت از تصویب طرح زده شد که همین اتفاق هم رخ داد، اما شهرداری و شورای شهر مخالفت کردند و همزمان شرکت عمران و مسکن سازان جدا شد، در این شرایط باز به نقطه ابتدایی کار می رسیم؛ در بازآفرینی تمامی ویژگی های لازم برای زندگی در بافت ایجاد می شود و در بهسازی تخریب بزرگ مقیاس نیست.

تخریب محله های فرهنگی مشهد رهنما در خصوص حفظ خانه های تاریخی در این دوره مدیریت شهری، عنوان کرد: بافت مرکزی شهر مشهد را در 300 هکتار خلاصه نمی کنم.

خیابان ارگ که محله فرهنگی شهر مشهد بوده و بیش از 10 سینما داشته است، تمامی این سینماها و بناهای تاریخی تخریب شده و امروزه تنها سه بنای تاریخی مانده است.

طرح فلکه حضرت از سال 64 آغاز و تا سال 84 ادامه پیدا می کند.

وقتی آن منطقه به طور کلی بلوکه شد، فشار توسعه به این سمت یعنی حلقه بعدی منتقل شد و این ها بخش عمده تغییرات حاصلی از توسعه ناکارآمدی است.

مدرس گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه نباید بافت تاریخی و قدیمی مشهد را تنها در همان 300 هکتار خلاصه کرد، گفت: مشهد آثار میراثی بسیاری داشته که در دوره های مختلف به دلایل متفاوت تخریب شده است.

اگر حرم و مسجد گوهرشاد را از بافت جدا کنیم، هیچ مورد تاریخی در آن منطقه وجود ندارد.

تخریب آثار تاریخی مشکل همیشگی کشور ما بوده است و بیش از 100 اثر تاریخی در این بافت شناسایی شده که قرار بود این آثار خریداری شود.

وی با اشاره به اینکه سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی توان خرید این آثار تاریخی را نداشته است، اظها کرد: تنها چند خانه توسط شهرداری تملک شده و خانه های داروغه و توکلی بازسازی شده اند، دست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، برای خرید این خانه ها و مرمت آن باز نیست.

با دادن کاربری به مالکین این خانه ها و اجازه درآمدزایی با استفاده از هتل و یا موزه کردن خانه ها می توان آثار تاریخی بافت را حفظ کرد.

مشهد؛ شهر معنویت، دانایی و گوهرسنگ های قیمتی است.

ارزش سنگ های قیمتی مشهد قابل مقایسه با هیچ کجا نیست، هدف باید این باشد که نماد شهرهای مشهد ایجاد شود، اگر دوستان ویژگی شهر مشهد را به عنوان فلسفه کاری خود قرار می دادند، این مشکل رخ نمی داد.

رهنما درخصوص میزان آورده و سرمایه طرح بافت پیرامونی حرم مطهر، خاطرنشان کرد: مبحث اقتصاد، صحبت از توسعه پایدار و درآمدهای طولانی مدت است، اینکه ما چه می خواهیم اهمیت دارد.

اگر ما با یک نگاه بلندمدت و طولانی مدت به مسئله فکر کنیم، درمی یابیم که بعضی از موضوعات می تواند صدها هزار سال برای منطقه مفید باشد.

نگاه به مرکز شهر مشهد؛ به عنوان موتور محرکه توسعه مدرس گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد درخصوص تهدید ذی نفع بودن سازمان ها و ارگان های مختلف، تشریح کرد: مشهد شهر ویژه ای است، بیش از 12 هزار تخت از هتل، هتل آپارتمان ها، مسافرخانه ها و.

در اختیار نهادهای مختلف است، مرکز شهر مشهد همانند مرکز یک معدن طلاست، نباید به پوسته فعلی نگاه کرد، چرا که در زیر آن، معدنی طلاست، در واقع مرکز شهر، موتور محرکه شهر مشهد و منطقه است و باید به مرکز شهر به چشم موتور محرکه توسعه نگاه کرد.

وی گفت: به طور تقریبی، 40درصد جمیعت کل کشور در حدود هشت کلانشهر ایران جای گرفته اند، در عرف بین المللی حدود 70 تا 80 درصد تولید ناخالص داخلی در پیرامون کلان شهرهاست، از سوی دیگر نیز حدود 70درصد آلودگی ها در این شهرها وجود دارد، در شرایط فعلی توجه به مدیریت شهری بسیار مهم شده است و به نظر من در این مورد باید تجدیدنظر کلانی صورت گیرد، اگر در سیاست های کلان این مسئله حل نشود، این دعوا نیز حل نخواهد شد، طرح بافت پیرامونی حرم سالی حدود دو درصد پیشرفت داشته که تاکنون 50درصد پیشرفت فیزیکی داشته است، یعنی 25سال دیگر طول می کشد تا طرح به اتمام برسد، به نظر من، مسئله اصلی در دعواهای این طرح، کلان ملی است و سیاست کلان ملی باید بداند که شهر و مدیریت شهری باید تقویت شود، چرا که نقش شهرها در توسعه ملی مهم است، شهرها عامل توسعه هستند و باید بخش شهرسازی وزارت مسکن و شهرسازی جدا شده و زیر نظر وزارت کشور قرار گیرد.

رهنما با بیان اینکه دولت های محلی نیز باید تقویت شوند، چراکه چندگانگی در کشور ایجاد شده است، عنوان کرد: پیشنهاد می کنم که در این دولت و مجلس شورای اسلامی در این زمینه اتفاقی رخ دهد، همچنین باید گفت طرح های جامع، دیگر کارایی ندارند، از سال 1965طرح های جامع در دنیا کنار گذاشته شده است، طرح های راهبردی عملیاتی که در شورای شهرها، وزارت کشور به دنبال آن هاست، جایگزین طرح های جامع شوند و بنابراین باید ساختار تغییر کند، چرا که تا زمانی که ساختار تغییر نکند، این مشکلات وجود دارد.

مدرس گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: رقابت بین وزارت مسکن و شهرسازی و وزارت کشور برای این گونه طرح ها در استان زیاد است.

این دو وزارت در تقابل یک دیگر بوده و هم افزایی در این زمینه وجود ندارد، باید وظایف این دو یک پارچه شده و در یک جا جمع آوری شود و تغییر و تحولات کلان ایجاد شود تا یکپارچگی به وجود آید.

80 درصد شهرنشین در کشور داریم، یعنی ایران کشوری شهرنشین است و باید مدیریت کشور شهرنشین تقویت، نهادهای جدید شکل گرفته و به آن توجه شود که اگر به این مسئله توجه نشود، کشور توسعه پیدا نخواهد کرد و باید گفت که توسعه کشور در توسعه شهرها متجلی می شود.

وی با اشاره به اینکه در مرکز شهر مشهد، نهاد آستان قدس رضوی وجود دارد، تصریح کرد: شهر مشهد از دو مدیریت دوگانه برخوردار است و بیش از 60 درصد اراضی این شهر در اختیار آستان قدس رضوی و ادره اوقاف و امورخیریه است.

هرکس به شهرداری برای املاک خود مراجعه می کند، باید به آستان قدس رضوی نیز مراجعه کند که این مسئله در مرکز شهر مشهد بیشتر خود را نمایان می کند و به نوعی یک جزیره در دریاست.

رهنما با اشاره به اینکه شهر مشهد مانند شهر واتیکان روم است، اظهار کرد: من مشهد را به لحاظ مدیریتی همانند واتیکان می دانم، مدیریت شهر مشهد نسبت به شهرهای دیگر سخت تر است، اگر مرکز شهر را به آستان قدس رضوی می دادند، مرکز شهر از چندگانگی خارج می شد، شهرداری یک مدیریت قدرتمند، هوشمند، قوی و دانا برای چنین کارهایی ندارد و سازمان بازآفرینی شهرداری همانند سازمان عمران و مسکن سازان ثامن در سال 75 است، در صورتی که این سازمان باید هدفمند، قدرتمند، هوشمند و اندیشمندانه جلو رود.

مدرس گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص ایراد سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد، گفت: به نظر من این سازمان هیچ نقش خاصی ندارد، جز اینکه هزینه زیادی بر روی دست شهرداری گذاشته است و قدرت تحلیل، ارائه طرح، پشتیبانی نظری و.

ندارد، بلکه تنها یک سازمان است که تعدادی مدیر در آن مشغول کار هستند و این سازمان چند دفتر توسعه و تسهیلگری در مناطق دارد که نهایتا شاید بتواند چند مشکل در حاشیه شهر را مدیریت کند، وقتی نامی از سازمان بازآفرینی در مرکز شهر برده می شود، این سازمان باید بتواند کار را به درستی مدیریت کرده و انجام دهد.

وی افزود: به نظر من این سازمان باید در منطقه باشد و دعوا سر این است که مشاوری چنین کاری را انجام داده و یا نداده است.

در صورتی که سازمان بازآفرینی است که باید مشاور را هدایت و مدیریت کرده و یک مجموعه بی طرف جلو بیاید و به شهر کمک کند؛ یعنی باید یک رویکرد عاقلانه ای وجود داشته باشد.

در دهه 80 بسیاری از مردم در بافت به دلیل ضررهای مالی سکته کرده اند، اما به تازگی شهرداری به کمک مردم آمده است و طبق نظرسنجی که بنده انجام داده بودم، در آن زمان حدود 90 درصد مردم از این طرح ناراضی بودند.

رهنما در خصوص طرح حریم رضوی، گفت: بعضی از مواقع کارشناس توجیه گر است و ما در دانشگاه نمی خواهیم توجیه گر پرورش دهیم و می خواهیم محقق بار بیاوریم.

من فکر می کنم طرح حریم رضوی می خواهد آن چیزی که شورای عالی معماری و شهرسازی تصویب کرده است را توجیه کند، واقعیت این است که هیچ کدام از موضوعاتی که مشاوران طرح، شورای عالی معماری و شهرسازی و شهرداری می گوید، نیست.

مرکز شهر مشهد به لحاظ اقتصادی همانند یک قطار سرکش است و اگر مجری با آن همراهی نکند، روند آن از دست مجری نیز خارج می شود و باید مدیریت خردمندانه وجود داشته باشد که این قطار سرکش را به راه خود هدایت کند، چه بخواهند چه نخواهند و به دلیل ظرفیتی که در مرکز شهر مشهد وجود دارد، این بافت از شهر به سمت زیارتی، سیاحتی و اقامتی در حال رفتن است، ما 100 بنای در حال ساخت در محله سرشور را بررسی کردیم و متوجه شدیم که 85درصد سرمایه گذاران این بناها در خارج از کشور زندگی می کنند.

انتهای پیام
کلید واژه ها: طرح تفصیلی - دانشگاه فردوسی مشهد - وزارت راه و شهرسازی - وزارت راه - برنامه ریزی شهری - شهرسازی - دانشگاه فردوسی - رضوی - راه و شهرسازی - مشهد - تفصیلی - راه وشهرسازی - مراکز فرهنگی - فردوسی مشهد - برنامه ریزی - زیارت - وزارت - سراج الدین - اختلاف نظر - بافت - حرم رضوی - حرم مطهر - دانشگاه - جغرافیا - مخالفان - شهرداری - بازنگری - موافقان - خراسان - نوسازی