برجام و بن سلمان؛ نگاهی به استاندارد دوگانه دولت بایدن

دولت بایدن در حالی بر خلاف تمام وعده های انتخاباتی خود با نهایت آرامش در حال اقدام پیرامون پرونده های خود و دولت سعودی است که همچنان پرونده هسته ای ایران اسیر لجبازی های غیرمنطقی واشنگتن در برداشتن تحریم ها و احیای دوباره برجام است.

- گروه بین الملل خبرگزاری فارس – مهدی پورصفا: این روزها اخبار اختلافات واشنگتن و ریاض به یکی از اخبار اصلی رسانه های بین المللی تبدیل شده است.

روزی نیست که اظهارنظر تازه ای در دونالد ترامپ" توانسته بود انتخابات سال 2020 میلادی را از رقیب دموکرات خود ببرد، محمد بن سلمان از خوشبخت ترین شاهزادگان سعودی بود اما حالا پادشاه آینده سعودی باید به فکر انحلال واحد ویژه گارد شاهنشاهی باشد؛ واحدی که مسئول حفاظت از جان شخص محمد بن سلمان است و آمریکایی ها مدعی هستند که برخی از افراد این واحد در کشتن جمال خاشقچی روزنامه نگار مطرح سعودی دست داشته اند.

    البته دولت برجام" است.

همان طور که دولت بایدن به آرامی و برای گرفتن امتیازات حداکثری در حال حرکت به سوی برجام است، در مقابل عربستان سعودی با نهایت نرمش حرکت می کند؛ روندی که احتمالاً هدف از آن حفظ حداکثری منافع واشنگتن در ریاض است.

* از اتحاد همه جانبه تا دور شدن نسبی از حدود 65 سال پیش که پیمان کویینسی بین ملک عبدالعزیز پادشاه و بنیان گذار سلسله آل سعود با تئودور روزولت رییس جمهور وقت آمریکا بر روی آب های دریای سرخ امضا شد، نفت در برابر امنیت مهم ترین معادله ای بوده که روابط آمریکا و سعودی را تضمین می کرده است.

بر این اساس حاکمیت سعودی با تضمین جریان یافتن نفت حمایت حداکثری امنیتی و سیاسی را از واشنگتن دریافت می کرد.

    اوج این همکاری نیز مربوط به جنگ اول خلیج فارس بود؛ زمانی که ارتش صدام حسین کویت را اشغال کرد و امکان پیشروی بیشتر ارتش بعثی به سمت مرزهای عربستان و مناطق نفتی شرقی این کشور سبب شد تا آمریکا یک ائتلاف جهانی برای عقب زدن عراق تشکیل داده و چین" به مقصد جدید صادراتی نفت این کشور در قالب سرمایه گذاری برای ساخت پالایشگاه های بزرگ، بالا بردن سهم سعودی ها در بازار نفت هند و همچنین اجرای طرح های بلندپروازانه ای همچون ساخت شهر نئوم و ایجاد یک صندوق 100 میلیارد دلاری از فروش سهام آرامکو در بازارهای بورس بزرگ دنیا بخشی از نقشه راه ریاض برای مقابله با این تغییر راهبرد بوده است.

    مع الوصف خیلی از نقشه ها درست کار نکرده اند.

فروش سهام آرامکو هرگز نتوانست عملی شود و حالا به بایگانی ها پیوسته است.

اجرای طرح نئوم همانقدر اجرایی شده که طرح بگذارد اما در این ریسک تاریخی به همراه محمد بن زاید همتای اماراتی خود به سختی شکست خورد.

حالا بسیاری از اقدامات ضدانسانی محمد بن سلمان از جمله زندانی کردن فعالان حقوق بشر و قتل معارضان سعودی در خارج از این کشور تبدیل به ابزاری برای دولت بایدن و تحت فشار قرار دادن سعودی ها شده است.

جدی ترین نشانه آن نیز مطرح کردن مساله حقوق بشر در گفت وگوی تلفنی بایدن با ملک سلمان بود.

محمد بن سلمان تلاش کرده تا با آزادی برخی زندانیان نامدار سعودی تا حدودی از فشارها بکاهد اما هیچ چیز هنوز حل شدنی به نظر نمی رسد.

* مدیریت ریاض مهم ترین هدف دولت بایدن است سؤال اصلی شاید این باشد که آیا واقعاً تنش جدی بین دولت سعودی و واشنگتن وجود دارد؟ پاسخ به این سئوال بر روی کاغذ مثبت است.

اما آیا بایدن در فکر تنبیه واقعی محمد بن سلمان و حتی برکناری اوست؟ به احتمال زیاد خیر! تفاوت این دو سوال از آنجا ناشی می شود که آمریکا در شرایط فعلی به هیچ عنوان به دنبال این نیست که کنترل در عربستان سعودی از دستش خارج شود.

آمریکا برای مدیریت اوضاع در خاورمیانه نیاز به یک عربستان با ثبات دارد و نه کشوری که در آستانه انقلاب و یا تغییرات رادیکال قرار داشته باشد.

به نظر می رسد در وهله اول هدف دولت بایدن مدیریت اقدامات سعودی ها در منطقه است.

کمتر کسی شک دارد که واشنگتن فعلاً مهم ترین پروژه خود را در غرب آسیا، پایان دادن به جنگ یمن تعریف کرده است.

نبردی که با هدف عقب راندن حوثی ها آغاز شد و هم اکنون به یک فاجعه تمام عیار منجر شده است.

پایگاه های نظامی عربستان که تا قبل از این به عنوان یکی از مناطق امن برای آمریکا شناخته می شد حال در معرض حملات مداوم پهپادی و موشکی انصارالله قرار می گیرد.

کنترل نبرد بر روی زمین نیز تقریباً از دست سعودی ها خارج شده است.

هر چقدر نافرمانی های محمد بن سلمان ادامه داشته باشد روند پایان دادن به جنگ یمن با سرعت کمتری پیش خواهد رفت.

آمریکایی ها فعلاً از محدود کردن فروش برخی تسلیحات مرگبار و همچنین باز کردن پرونده جمال خاشقچی آغاز کرده اند تا واکنش سعودی ها را ببینند.

در مقابل عربستان سعودی توان سرکشی گسترده در مقابل آمریکا را حداقل در کوتاه مدت نخواهد داشت.

البته ریاض در خفا گزینه هایی را برای خود تدارک دیده است.

به عنوان مثال چین از جمله کشورهایی است که سعودی طی چند ساله گذشته رابطه گسترده ای به خصوص در حوزه انرژی برای آن تدارک دیده اند.

هم اکنون عربستان روانه بیش از دو میلیون بشکه نفت به چین صادر می کند در حالی صادرات نفت عربستان به آمریکا کمی بیش از 100 هزار بشکه است.

روس ها هم گزینه دیگری برای سعودی ها هستند.

البته از آنجا که روسیه و عربستان هر دو جزو کشورهای تولید کننده انرژی محسوب می شوند، زمینه های کمتری برای همکاری دو طرفه دارند با این حال در سال 2018 زمانی که بر ملا شدن قتل خاشقچی بسیاری از برنامه های سعودی را بر هم زده بود، روس ها بازیگر فعالی در عرصه جلب سرمایه گذاری به این کشور بودند.

سعودی ها به انتخابات سال 2022 نیز امیدوار هستند.

زمانی که شاید حزب جمهوری خواه با پیروزی در انتخابات میان دوره ای کنگره بتواند تاثیر خود را دوباره بر سیاست خارجی آمریکا برقرار کند؛ اتفاقی که شاید مقدمه ای برای بازگشت دونالد ترامپ به سمت ریاست جمهوری آمریکا باشد.

اما همه این احتمالات نمی تواند در کوتاه مدت چاره کار سعودی ها در تقابل با بایدن باشد.

* استاندارد دوگانه در برابر ایران و سعودی ها اما تمام این داستان شاید در نهایت به ایران ختم شود.

سعودی ها ممکن است تن به اعطای هر امتیازی به طرف مقابل بدهند اما نکته اینجاست که ایران برای آن ها یک خط قرمز است.

جو بایدن در دوران تبلیغات انتخاباتی دو وعده سیاست خارجی را به صراحت مطرح کرده بود: حرکت به سمت احیای توافق هسته ای با ایران و برخورد با رژیم سعودی و بالاخص شخص بن سلمان.

با این حال آنچه در خصوص برجام دیده می شود، نه تنها بی عملی دولت بایدن بلکه محکم چسبیدن به ساختاری است که رقیب سابقش در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا گسترش داده بود.

اما وقتی کار به سعودی ها می رسد، بایدن به هیچ روی به اندازه شعارهای انتخاباتیش در برخورد با بن سلمان و رژیم او جدی نیست.

یک استاندارد دوگانه در قبال برنامه های اعلام شده سیاست خارجی بایدن به چشم می خورد که یکی مستلزم ادامه سخت گیری بر ایران است و دیگری متضمن آسان گیری بر سعودی ها.

از نگاه سعودی ها، آنان باید در هر توافقی با ایران حضور داشته باشند و دیگر ماجرای سال 2013 تکرار نشود.

دیگر نباید موضوع موشک های بالستیک از توافق بیرون باقی بماند.

با در نظر گرفتن موارد فوق می توان گفت که آمریکایی ها با این ترکیب از اعمال یک استاندارد دوگانه در مقابل ایران و عربستان چندان ناراضی نخواهند بود.

به هر حال متوقف کردن برنامه های منطقه ای و موشکی ایران جزو آروزهای آمریکایی ها نیز محسوب می شود.

پس اگر روزی ناگهان تمام مشکلات سعودی ها حل و فصل شد و ایران از سوی آمریکایی ها همچنان تنها متهم در منطقه باقی ماند، کسی نباید تعجب کند.

انتهای پیام/
کلید واژه ها: محمد بن سلمان - بن سلمان - سعودی - پرونده هسته ای ایران - بین الملل - انتخابات - سلمان - واشنگتن - پرونده هسته ای - خبرگزاری فارس - سال 2020 میلادی - پرونده - واحد - دولت - روزنامه نگار - جمال خاشقچی - آمریکایی ها - بایدن - اخبار - برجام - بین المللی - دولت سعودی - استاندارد - اختلافات - محمد - خبرگزاری - آمریکایی - تحریم ها - دموکرات - روزنامه