تغییرات اقلیمی چگونه به موضوعی راهبردی در حوزه امنیت ملی آمریکا تبدیل شد؟

به گزارش سایت قطره و به نقل ازگروه دیگر رسانه های خبرگزاری دانشجو، جو بایدن رییس جمهور برگزیده از منظر رسانه های آمریکا، برای اولین بار در تاریخ سیاست خارجی آمریکا طی حکمی جان کری ، - " انتصاب نماینده ویژه آمریکا در حوزه تغییرات اقلیمی نشان دهنده این موضوع است که این ماجرا از یک موضوع صرفا زیست محیطی خارج شده و تبدیل به موضوعی در حوزه امنیت ملی آمریکا شده است.

به گزارش سایت قطره و به نقل ازگروه دیگر رسانه های خبرگزاری دانشجو"، جو بایدن رییس جمهور برگزیده از منظر رسانه های آمریکا، برای اولین بار در تاریخ سیاست خارجی آمریکا طی حکمی جان کری ، وزیر خارجه اسبق این کشور را به عنوان نماینده ویژه دولت آمریکا در امور تغییرات اقلیمی معرفی کرد.

زمانی که این انتصاب بایدن در کنار سخنان تبلیغاتی وی و میثاق سبز قرار می گیرد به خوبی روشن می شود که تغییرات اقلیمی تبدیل به موضوعی راهبردی برای واشنگتن شده که علاوه بر ابعاد محیط زیستی جنبه امنیتی نیز یافته است.

البته در کنار تمام این ها باید به اولین اقدام دولت بایدن در حوزه سیاست خارجی نیز از همین دیدگاه نگریست.

به این ترتیب بازگشت به پیمان مقابله با تغییرات آب و هوایی به احتمال زیاد اولین قدم اصلاحی بایدن در حوزه سیاست خارجی خواهد بود.

اما به واقع این تحولات طلیعه چه دورانی از نقش آفرینی تغییرات آب و هوایی در روابط بین الملل خواهد بود؟ * موجی که تغییرات اقلیمی به همراه خود می آورد پیش بینی دقیق این که تحولات آب و هوایی چه تغییری در توازن قوا در دنیا ایفا خواهد کرد، بسیار مشکل است.

بخش مهمی از این عدم قطعیت به ناتوانی بشر در پیش بینی آب و هوا و مدل سازی تحولات آینده باز می گردد.

با این حال نگاهی به مدل سازی های موجود کنونی نشان می دهد که در صورت گرم شدن آب و هوا شاهد تغییراتی خواهیم بود که به صورت مستقیم بر وضعیت ژئوپلتیک جهانی تاثیر خواهد گذاشت.

به عنوان مثال ذوب یخ های قطبی پتانسیل فوق العاده ای که در مناطق یخ زده قطب شمال وجود دارد را آزاد خواهد کرد.

با باز شدن راه های دریایی به صورت دائمی امکان کشتیرانی دائمی در تمام طول نوار ساحلی شمالگان فراهم خواهد شد و در کنار آن موجب اکتشافات گسترده برای بهره برداری از ذخایر عظیم نفت و گاز این منطقه اقتصادی می شود.

چشم اندازی که حتی دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا را وادار به مطرح کردن پیشنهاد خرید گرینلند از دانمارک کرد.

گرم شدن هوا هم چنین تأثیر قابل توجهی بر جغرافیای کشاورزی در دنیا خواهد گذاشت.

در طول 50 سال آینده سیبری به عنوان یک منطقه یخ زده دارای آب و هوایی معتدل خواهد شد که کشاورزی در آن را ممکن می کند.

همین اتفاق برای بیابان های شمال چین و مناطق قطبی شمال کانادا نیز روی می دهد و عملاً وضعیت اسکان جمعیت را به طور کامل متحول خواهد کرد.

در این میان مهم ترین خطری که کشورهای توسعه یافته را تهدید می کند بالا آمدن سطح آب دریاهاست.

شاید این تهدید در ابتدای امر چندان مهم به نظر نرسد اما زمانی که بدانیم 70 درصد تولید ناخالص ملی کشورهای مزبور در مناطق ایجاد می شود که تنها 30 کیلومتر از ساحل فاصله دارند ابعاد فاجعه روشن خواهد شد.

به این ترتیب خسارت های کلانی به علت سیلاب ها و طوفان های ناشی از این تغییرات به بار خواهد آمد که مقابله با آن ها به این سادگی نخواهد بود.

به این ترتیب تغییرات آب و هوایی حتی می تواند در طولانی مدت امنیت ملی کشورها را تحت تأثیر قرار دهد و همین نکته باعث شده تا این مساله از یک معضل زیست محیطی خارج و به یک اولویت حاکمیتی تبدیل شود.

البته در این میان کشورهای در حال توسعه نیز آسیب های فراوانی خواهند دید با این حال نکته اساسی اینجاست که حرکت کشورهای در حال توسعه به سمت رشد اقتصادی نیازمند منابع ارزان فسیلی است و اتکای صرف به انرژی های تجدیدپذیر مسیر رشد را برای آنان سخت تر می کند؛ مزیتی که بسیاری از کشورهای در حال توسعه در سال های قبل از آن استفاده کرده اند و حالا برخی به دنبال محدود کردن آن در سطح جهانی هستند.

* موضوع انرژی چگونه سیاست ترامپ را در قبال ایران تعیین کرد به نظر می رسد آنچه که موتور محرکه محدود کردن گازهای فسیلی باشد طرح بایدن در قالب یک پیمان سبز برای حرکت به سمت یک اقتصاد بدون کربن است.

بر این اساس قرار است که 2 هزار میلیارد دلار در خصوص توسعه انرژی های سبز و گسترش مصرف آن ها سرمایه گذاری شود.

این حرکت کاملاً بر خلاف رویکرد دونالد ترامپ رییس جمهور فعلی آمریکاست که قرار است سمت ریاست جمهوری خود را در ژانویه سال 2021 به بایدن تحویل دهد.

ترامپ که بیشتر به دنبال توسعه صنایع سنتی انرژی در آمریکا بود نه تنها از پیمان آب و هوایی پاریس خارج شد بلکه توسعه استخراج شیل نفت و گاز و همچنین بازسازی صنعت ذغال سنگ آمریکا را در دستور کار قرار داد.

نتیجه مستقیم این سیاست افزایش تولید آمریکا تا سقف 12 میلیون بشکه بود.

ترامپ نه تنها خواستار خودکفایی آمریکا در تولید انرژی بود بلکه تصرف بازار سایر کشورهای نفتی را هم در دستور کار خود قرار داد.

4 میلیون بشکه در روز ظرفیت اضافه تولید شیل نفت با خارج کردن ایران، ونزوئلا و لیبی از بازار نفت دنیا با ابزار تحریم در بازار جا کرد.

سیاستی که بازتاب مستقیم آن خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران بود که به واشنگتن این امکان را بدهد تا تحریم های نفتی علیه ایران بازگردانده شود.

در سال 98 نیز تمام تخفیف های تحریمی برای صادرات نفت ایران لغو شد تا جای آن را نفت سبک آمریکا بگیرد.

هند، کره جنوبی و ژاپن سه کشوری بودند که با صفر کردن واردات نفت خود از ایران مشتری نفت آمریکا شدند.

از سوی دیگر با افزایش تولید گاز از میادینی همچون ایگل فورد آمریکا صادرات گاز مایع شده را در دستور کار خود قرار داد.

به همین دلیل نیز تحریم های گسترده ای در حوزه انرژی علیه زیرساخت های گاز روسیه وضع شد تا اروپایی ها به خرید گاز از شرکت های آمریکایی روی بیاورند.

حتی زمانی که ترامپ مذاکرات خود را با چین برای افزایش صادرات خود به این کشور آغاز کرد خرید گاز مایع یا LNG اولین پیشنهاد واشنگتن به پکن برای رفع کسری تجاری بود.

به این ترتیب توسعه تولید نفت و تسلط بر جریان سوخت های فسیلی در دنیا پایه و اساس سیاست ترامپ را تشکیل می داد اما حالا در شرایط فعلی می توان گفت که دولت بعدی آمریکا نه تنها با چنین رویکردی مخالف است بلکه به دنبال جایگزین کردن آن با انرژی های سبز است.

* پیمان سبز نوین در دوره بایدن مخالفت با توسعه استخراج شیل نفت و گاز یکی از مهم ترین سیاست های بایدن در راستای مقابله با تغییرات اقلیمی است.

محدود کردن حفاری در زمین های فدرال، لغو برخی معافیت های مالی و بستن چاه های نفت ضررده اولین گام در این حوزه است.

البته این سیاست ها به معنی این نیست که استقلال انرژی آمریکا به خطر بیفتد بلکه ظرفیت صادراتی آمریکا کاهش می یابد.

برخی از تحلیل گران چنین رویدادی را به موافقت ضمنی آمریکا با بازگشت نفت ایران و ونزوئلا به صورت محدود به بازار تفسیر می کنند.

از سوی دیگر طرح هایی برای حذف کامل گازهای گلخانه ای از سیکل تولید انرژی همزمان با پیروزی بایدن به جریان افتاده است.

به عنوان مثال دولت بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا رسماً اعلام کرده است که تا سال 2030 فروش خوردروهای بنزینی به طور کامل ممنوع خواهد شد.

فرانسه نیز طرح مشابهی در دست اقدام دارد.

از هم اکنون سهام شرکت تسلا که پر آوازه ترین تولیدکننده خودروهای برقی در دنیاست به بیش از 200 میلیارد دلار رسیده است.

چین هم از این قافله عقب نمانده و در برنامه ای بلندپروازانه از حذف گاز کربن تا سال 2060 در این کشور خبر داده است.

* آپارتاید بهره مندی از انرژی های سبز با نگاهی به اهداف فوق این نکته به ذهن متبادر می شود که اجرای چنین برنامه هایی می تواند به محیط زیست کمک فراوانی کند اما واقعیت این است که در این مسیر دنیا به سمت یک آپارتاید جدید حرکت خواهد کرد.

شاید استفاده از انرژی های سبز برای مصرف کنندگان در کشورهای توسعه یافته قابل تحمل باشد اما شهروندان کشورهای در حال توسعه اغلب هزینه استفاده از انرژی های جایگزین به خصوص در صنعت حمل و نقل را ندارند.

به این ترتیب اگر یک نظام جهانی در خصوص سهمیه بندی تولید کربن در دنیا به اجرا در بیاید، باید امتیازاتی به کشورهای در حال توسعه داده شود تا به تدریج با چنین ساختاری هماهنگ شوند اما داده های فعلی خلاف این مساله را نشان می دهند.

از سوی دیگر اغلب کشورهای توسعه یافته فناوری و سرمایه لازم برای گذار از انرژی های فسیلی به نو را در اختیار دارند ولی چنین امکانی برای سایر کشورها صدق نمی کند.

بنابراین همان شکافی که در دوران انقلاب صنعتی قرن 17 بین کشورهای اروپایی و سایر نقاط دنیا به وجود آمد، این بار به شکلی دیگر تکرار خواهد شد.

نکته دیگر اینجاست که اگر کشوری بر خلاف سیاست های مزبور حرکت کند احتمالا به نوعی، تهدیدکننده تلقی خواهد شد.

به این ترتیب بعید نیست که برخی اعمال محدودیت زا علیه کشورهای خارج از این پیمان اعمال گردد.

در کنار این نباید فراموش کرد که ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان انرژی جزو کشورهایی است که به صورت مستقیم تحت تأثیر اجرای پیمان پاریس و تحولات مرتبط با گذار انرژی قرار خواهد گرفت.

صرفنظر از بحث بازارهای انرژی ایران که اهمیتی فراوان برای توسعه ایران خواهد داشت، هرگونه نقش آفرینی ما در این فرآیند باید بر اساس این فرض صورت بگیرد که امکان استفاده حداکثری از منابع زیرزمینی کشورمان برای توسعه فراهم باشد.

به طور حتم همان گونه که سیاست دوره ترامپ در حوزه انرژی بر نوع تقابل تهران و واشنگتن در موضوعاتی مانند برجام مؤثر بود، سیاست های دوره بایدن در حوزه تغییرات اقلیمی نیز می تواند چنین اثری داشته باشد.

به طور متقابل نیز ایران باید این موضوع را در قالب یک پکیج امنیتی، اقتصادی و زیست محیطی در نظر بگیرد و تمام جوانب هرگونه پیوستن به رویه های بینالمللی را در نظر بگیرد.

کلید واژه ها: تغییرات اقلیمی - آمریکا - تغییرات - موضوع - سیاست خارجی - رسانه - رییس جمهور - امنیت ملی - خبرگزاری - بایدن - جو بایدن - برگزیده - راهبردی - نماینده - جان کری - انتصاب - حوزه - دولت آمریکا - جمهور - گزارش - تاریخ - خارجی - سیاست - امنیت - اولین - وزیر خارجه - زیست محیطی - منظر - ویژه - گروه