آلودگی های نفتی را چگونه پاک سازی کنیم؟

زیست پالایی یا گیاه پالایی، گیاهی فن آوری اقتصادی و دوست دار محیط زیست است که با کمک گیاهان می تواند سبب کاهش ترکیبات نفتی از خاک شود.

می تواند روشی مناسب برای پاک سازی ترکیبات نفتی از خاک باشد.

- خبرگزاری میزان- وقتی زمین از نفت آلوده می شود، می توان آلودگی آن را که بسیار خطرناک است با برخی گیاهان کاهش داد که اصطلاحا گیاه پالایی گفته می شود.

در این میان گیاهان علف ها و لگوم ها از اهمیت بیشتری برخوردارند.

در پدیده گیاه پالایی همکاری بین ریشه گیاه و میکروارگانیسم های خاک در جهت حذف آلودگی انجام می شود بطوریکه ترشحات ریشه گیاه محیط مناسب را جهت رشد و تکثیر میکروارگانیسم های خاک فراهم آورده (محیط ریزوسفری) که میتواند به حذف الودگی نفتی توسط جمعیت میکروبی کمک نماید.

همچنین ریشه گیاه می تواند مقداری از ترکیبات نفتی خاک را جذب کرده و در حذف آلودگی دخیل باشند.

علف ها به خاطر گستردگی ریشه خود در خاک، بین ریشه آن ها و آلودگی بیشترین تماس ایجاد شده که در حذف آلودگی اهمیت زیادی دارد.

بعضی از میکرو ارگانیسم ها قادرند از ترکیبات نفتی آلوده کننده خاک به عنوان غذا استفاده کرده و سبب کاهش آلودگی خاک شوند.

بعضی باکتری ها دارای قابلیت بالایی در کاهش یا حذف آلودگی های نفتی خاک هستند به این خاطر از آن ها در حذف زیستی نفت استفاده می شود.

استفاده از گیاهان نیز در کاهش آلاینده های نفتی امروزه مورد توجه قرار گرفته که در اصطلاح به آن گیاه پالایی (Phytoremediation) گفته می شود.

بیش از نیمی از منابع نفتی جهان متعلق به ایران بوده و این کشور سالانه به طور میانگین 30 میلیون تن محصولات پتروشیمی تولید می کند.

ایران در ذخایر گازی بعد از روسیه مقام دوم را داشته و و بیش از 25 هزار کیلومتر خطوط انتقال نفت و گاز از آنِ ایران می باشد.

ایستگاه انتقال سوخت گیری در ایران بیش از 1300 عدد بوده و 10 هزار تانکر حمل و نقل فرآورده های نفتی را در این کشور بر عهده دارند.

با کاشت گیاه جو، یونجه و شبدر می توان خاک های آلوده به مواد نفتی را پاکسازی کرد که میزان پاکسازی آن ها به ترتیب برابر با 86، 81 و 80 درصد می باشد.

به این عمل گیاه پالایی گفته می شود.

در گیاه پالایی ریشه گیاهان و میگروارگانیسم های موجود در خاک با همدیگر باعث حذف آلودگی موجود در خاک می شوند.

آلودگی نفتی چیست و چگونه رخ می دهد؟ آلودگی نفتی ناشی از نشت نفت، ترکیدن لوله های نفت، حفاری نفتی، اکتشاف منابع جدید و سر ریز نفت از چاه ها یکی از عوامل مهم آلودگی در خشکی و در دریا محسوب می شود.

برخی از این حوادث نفتی، کوچک و قابل کنترل می باشند، اما برخی هم بسیار فاجعه بار و آسیب زننده هستند.

در این مطلب قصد داریم در مورد این نوع آلودگی، منابع آلوده کننده نفتی دریاها، نشت نفتی و راهکار های مقابله با آن و تأثیر انتشار نفت بر جوامع گیاهی و جانوری بررسی و تجزیه و تحلیل کنیم.

اگر تمایل دارید مطالب بیشتری در این زمینه یاد بگیرید در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

آلودگی نفتی چیست؟آلودگی نفتی Oil pollution نوعی آلودگی بوده که به خاطر حفاری، نشت نفت از طریق کشتی ها، چاه های نفت، تأسیسات نفتی موجود در سواحل، ترکیدگی لوله های نفت و… اتفاق می افتد و باعث آلودگی اقیانوس ها و دریا ها می شود.

البته این نوع آلودگی در خشکی هم رخ می دهد، ولی چون در دریا آسیب وارده خیلی زیادتر از آسیب های آن در خشکی است ما در این مطلب قصد داریم که آلودگی نفتی در دریا و آثار و خسارات آن را بر زندگی دریایی مورد توجه و بررسی قرار می دهیم.

طبق تحقیقات انجام شده توسط آکادمی علوم آمریکا میزان ورود سالانه نفت در آب های سرتاسر جهان حدود 3 میلیون و 100 هزار تن می باشد که سهم لوله های انتقال نفت از این مقدار، نصف این میزان می باشد.

هنگام وقوع جنگ زیانبارترین آلودگی نفتی رخ می دهد.

در جنگ عراق و کویت و حمله عراق به نفت کش ها و سکو های نفتی کویت حدود 910 میلیون نفت وارد دریای خلیج فارس شد.

در طول 8 سال جنگ ایران و عراق هم نفت زیادی وارد آب های خلیج فارس شد مثلاً در سال 1983 در عرض چند ماه معادل حدود 750 هزار بشکه نفت وارد این آب های نیلگون شدند که، چون کنترلی بر روی آن ها انجام نشد این میزان در طول آن سال به 1 میلیون بشکه رسید.

منابع آلوده کننده نفتی دریا ها 1- چاه ها، دکل ها و سکو های نفتی، 2- استخراج نفت، 3- کشتی ها، 4- نفت کش ها، 5- پالایشگاه ها و تأسیسات نفتی، 6- کارخانه های پتروشیمی، 7- ورود زباله ها و پسماند های خانگی و صنعتی، 8- مناطق تفریحی قایقرانی، 9- رسوبات و گرد و غبار های نفتی نشت نفت چیست و چه پیامد هایی دارد؟ به انتشار زیان بار و مضر نفت که باعث از بین بردن گونه های گیاهی و جانوری دریا ها و اقیانوس ها شده، نشت نفتی می گویند که بیشتر به خاطر این موارد پیش می آید: رواناب ها و پساب های آلوده به نفت شهرها، صنایع و رودخانه ها در مناطق ساحلی- حمل و نقل نفت توسط کشتی ها و شکستن تانکر های انتقال نفت موجود در این کشتی ها- تصادفات دریایی کشتی های حامل نفت- بارگیری بیش از حد و سرریز شدن نفت از آنها- تخلیه آب های جمع شده ته مخازن نفت کشتی ها- سوراخ شدن تانکر های ذخیره زیرزمینی- فعالیت های انسانی از جمله حفاری و…- انفجار چاه های نفت- شکستگی لوله های انتقال- تخلیه تانکر های نفتی- نشت نفت در دریا- نشت نفتی.

تأثیرات مخرب نشت نفت از 2 طریق می باشد: 1- تأثیر بر انسان آتش سوزی ناشی از نفت و به تبع آن آلودگی هوا و ایجاد ناراحتی تنفسی در انسان- آلودگی منابع آب آشامیدنی- تأثیر بر صنعت گردشگری و صنایع استخراج منابع دریایی2- تأثیر بر محیط زیست- این تأثیر ناشی از خود نفت بوده و بستگی به مقدار نفت ندارد بلکه زمان و محیط است که بر خسارات و آسیب وارده تأثیر زیادی دارد.

نشت نفت و به تبع آن آلودگی نفتی باعث کاهش توانایی عایق بندی پر های پرندگان و خز پستانداران، آسیب پذیری آن ها در برابر نوسانات دمایی شده و خیلی از نوزادانی که از طریق بوی مادرانشان آن ها را تشخیص می دهند به خاطر بوی قوی ای که نفت دارد قادر به انجام این کار نبوده و در نتیجه گرسنه مانده و نهایتاً هم می میرند.

آلودگی نفتی بر محیط زیست تأثیرات دیگری دارد از جمله: تخریب فیزیکی مثل آسیب به پوشش بدن پرندگان و پستانداران دریایی- مسموم شدن ارگانیسم ها و زندگی دریایی به علت سمیت نفت- کاهش منابع ماهیگیری- کاهش زیبایی شناختی دریا به خاطر سواحل آلوده- کاهش تنوع و زاداوری گونه های جانوری در دریا- تغییر زیست گاه و ممانعت از کلونی سازی جانوران- خطر برای انسان به خاطر آلودگی ترکیبات غذایی فرآیند های پاکسازی مثل فرآیند اشتعال، جاذب های مکانیکی و… هم به نوبه خود باعث آسیب به محیط زیست می شوند و بر اکوسیستم های ساحلی تأثیر مخربی دارند.

بعد از ریخته شدن نفت در دریا چه اتفاقی می افتد؟نفت خام یک ماده خالص نبوده و انواع هیدروکربن ها و مواد سمی از جمله بنزین، تولوئن و زایلن و انواع ترکیبات گوگردی در آن وجود دارند که تفاوت های فیزیکی و شیمیایی مختلفی دارند.

هیدروکربن های سبک تر سریعا تبخیر شده و باعث آلودگی هوا می شوند.

برخی از هیدروکربن ها به صورت ذرات معلق به حالت شناور در دریا باقی مانده و ماهیان با خوردن آن ها مسموم می شوند.

برخی دیگر جذب پوست جانوران آبزی می شوند، برخی از آن ها در کف دریا رسوب کرده و به موجوداتی که در کف دریا زندگی می کنند، آسیب می زنند.

برخی از آن ها به شکل یک لایه نازک روی سطح دریا را می پوشانند و از نفوذ خورشید به دریا ممانعت می کنند.

برخی هم با جریان آب، باد و جزر و مد به سمت ساحل رفته و باعث آلودگی سواحل می شوند.

بیشترین میزان آلودگی نفتی مربوط به چاه ها، دکل ها و سکو های نفتی است.

فرسوده بودن لوله های انتقال نفت از بستر دریا نیز عامل آلوده کننده دیگری است.

به طور میانگین از سال 1967 بیشتر از 25 مورد نشت نفتی بزرگ در تمام اقیانوس های جهان وجود داشته است.

انتشار نفت در دریا از 3 طریق فیزیکی و شیمیایی (تبخیر، گسترش، امولسیون، فساد، ته نشینی و…) و بیولوژیکی (تجزیه مواد نفتی به وسیله میکروارگانیسم ها، تبدبل به دی اکسید کربن و…) بر محیط آبی تأثیر می گذارد.

نفت بعد از انتشار در دریا با گذشت زمان شروع به تجزیه می کند و یک سری فرایند های شیمیایی و فیزیکی باعث تغییر ترکیبات موجود در نفت می شوند.

برخی از مواد با تراکم بالا ته نشین شده و برخی دیگر به علت باد، موج و جریان آب در آب پخش می شوند.

بعد از این مرحله تبخیر و تجزیه اتفاق می افتد که در طی آن هیدروکربن های نفتی تبخیر می شوند و این عمل باعث افزایش تراکم، جنبش و ویسکوزیته نفت می شود و بعد از این مرحله است که فتواکسیداسیون رخ می دهد یعنی هیدروکربن های نفتی در اثر نور خورشید به ترکیبات هیدروکسی از جمله آلدیید، کتون و نهایتاً به اسید کربوکسیل تبدیل می شوند.

بر اثر این فرآیند حلالیت نفت تغییر می یابد.

راهکار های مقابله با آلودگی نفتی و کنترل انتشار نفتجالب است بدانید حمل و نقل، صنعت، فعالیت اقتصادی و نیروگاه های ساحلی به ترتیب باعث 60، 17، 12 و 6 درصد انتشار نفتی می شوند.

روش های کنترل این انتشار عبارتند از: ایجاد شناور ها یا سد های مکانیک به عنوان موانع شناور بر روی آب عمل کرده و از پخش شدن و نشت آن جلوگیری می کنند.

اسکیمر های نفتی به قایق های کوچکی که باعث پاکسازی نفت از آب ها می شود اسکیمر گفته می شود که برخی از آن ها پمپ هایی دارند که نفت شناور را با استفاده از نیروی مکش جدا و پاک می کنند.

جاذب های نفتی، جاذب ها اسفنج های جمع آوری کننده و پاکسازی نفت می باشند.

مواد پخش کننده، این مواد، مواد نفتی را می شکنند و آن ها را تقسیم می کنند و بعداً این مواد شکسته شده را از سطح رویی آب پخش و پراکنده می سازند.

ترمیم زیستی، باعث افزایش تجزیه زیستی شده و باکتری ها باعث افزایش اکسید شدن نفت می شوند.

تجزیه زیستی که عبارت است از تجزیه میکروبی، بلعیده شدن نفت توسط زئوپلانکتون ها و تجزیه توسط بی مهره گان و مهره داران آبزی.

تأثیرات آلودگی نفتی بر روی جوامع گیاهی و جانوری آبزی1- جوامع گیاهی:کاهش فتوسنتز فیتوپلانکتون ها به علت کاهش میزان نفوذ نور خورشید به اعماق دریا به خاطر انتشار نفت روی سطح دریا، اختلال در انتقال الکترون ها و اتصال با پیوند های فسفراسیون جلبک های دریایی و ممانعت از رشد آن ها می شود.

شهرام احمدی فارسانی، مدیر کل محیط زیست چهارمحال بختیاری گفت: نشت نفت خسارت های جبران ناپذیر دارد که به منابع طبیعی کشورمان و همچنین با ورود به آب های زیرزمینی به آب شرب منطقه وارد می کند.

در این قسمت هم که خاکش دچار آلودگی نفتی شده منابع زیست گیاهی و جانوری منطقه دچار آسیب های فراوانی شد و تعداد زیادی هم درخت هم از طریق سوختن و هم از طریق سرازیر شدن منابع نفتی در پای درختان، آن ها را به نابود می کشد.

مریم قائمی، رییس مرکز اقیانوس شناسی خلیج فارس خصوص آلودگی های نفتی عنوان کردند که در منطقه ای که ما زندگی می کنیم، یعنی خلیج فارس- به دلیل حساسیت و استراتژیک بودن آن که ناشی از داشتن هزاران هکتار پهنه های بین جزرومدی، ارزش شیلاتی و تنوع آبزیان منطقه، وجود اکوسیستم های حساس و منایع عظیم انرژی -نفت و گاز- است اهمیت بسیار بالایی دارد.

مهم ترین منابعی که به عنوان منابع آلاینده خلیج فارس به حساب می آیند، آلودگی های نفتی هستند که به روش های مختلف در خلیج فارس به وجود می آیند.

یکی از این ها تصادفاتی است که میان کشتی های نفتکش اتفاق می افتد، و دیگر عوامل نیز برخورد لنگر کشتی ها با خطوط لوله دریایی؛ بهره برداری از چاه های نفت و نشتی که از آن ها رخ می دهد، و همینطور نشت مواد نفتی از اتصالات و خطوط لوله انتقال نفت است که این ها از موارد مهم و عوامل ایجاد آلودگی در خلیج فارس هستند.

متخصصان و پژوهشگران محیط زیست در مورد بحث آلودگی نفتی عقیده دارند، که آلوده ساز مجرمی است که قداست حقوق بزرگ ترین موجود زنده جهان، یعنی محیط زیست کره زمین را نادیده گرفته و آن را نقض کرده است بنابراین به عنوان یک مجرم در نظر گرفته شده و مجازات های کیفری برای او تعیین می شود.

کلید واژه ها: گیاه - آلودگی - نفتی - توان - گیاهان - محیط - مناسب - محیط زیست - کاهش - سازی - زیست - خبرگزاری - اقتصادی - الودگی - خطرناک - همکاری - پدیده - آورده - اهمیت - جمعیت - گیاهی - آلوده - توسط - دخیل - آوری - دوست - زمین - میان